มหาสําฆิกานํา ปฺราติโมกฺษสูตฺรมฺ
มหาสังฆิกะปราติโมกษ์
ปาฏิโมกข์ฝ่ายมหาสังฆิกะ

มหาสังฆิกะ หรือ มหาสางฆิกะ เป็นนิกายในพุทธศาสนายุคแรก ในเถรวาทนับว่านิกายนี้เป็นฝ่ายอาจาริยวาท มหาสังฆิกะ ได้แยกตัวมาจากสถวีรวาท(เถรวาท) และเรียกพวกตนว่า “มหาสางฆิกะ” ในภาษาบาลีเรียก มหาสังฆิกะ แปลว่าสงฆ์หมู่ใหญ่ นักปราชญ์ทางพุทธศาสนาฝ่ายมหายานถือว่า นิกายมหาสังฆิกะเป็นมูลรากใหญ่ของฝ่ายมหายาน

ในนิยามของมหายานก็ยังนับว่านิกายนี้ฝ่ายสาวกยานอยู่ ยังไม่ได้เป็นมหายาน กล่าวคือนิกายนี้ก็ยังคงเน้นการปฏิบัติเพื่อเป็นพระอริยบุคคลอยู่ ให้ความเคารพพระอริยสาวก อยู่ ยังเน้นเรื่องนิพพานเพื่อตนเองอยู่

ส่วนที่แนวคิดที่เป็นมูลรากให้มหายาน ก็คือ แนวคิดการบำเพ็ญบารมีเพื่อเป็นพระพุทธเจ้า  และมหาสังฆิกะยังให้ความเคารพผู้ที่กำลังพัฒนาตัวเองให้เป็นพระพุทธเจ้า ที่เรียกว่าพระโพธิสัตว์ ที่เน้นมากกว่าฝ่าย เถรวาท

อีกประการคือ เถรวาทยืนยันว่า พระพุทธเจ้าเป็นมนุษย์แท้จริง มหาสังฆิกะไม่ยอมรับ ยืนยันว่า พระพุทธเจ้าเคยเป็นมนุษย์ก็จริง แต่พัฒนาตัวเองจนเกินมนุษย์ไปแล้ว พระพุทธเจ้าคือผู้อยู่เหนือโลก (โลโกตตร)

และเรื่องปลีกย่อยเห็นต่างในพระอภิธรรม อย่างเช่น เรื่องจิต เรื่องศูนยตา ซึ่งบางแนวคิดได้ส่งต่อไปยังมหายานภายหลัง ดังปรากฏในธรรมะของทั้งฝ่าย มหายานสำนักโยคาจาร และสำนักมัธยมกะ

เป็นที่กล่าวกันในวงการศึกษาพุทธศาสนาไทย นอกบทเรียน มักกล่าวว่า มหาสังฆิกะ เป็นพราหมณ์ พยายามปนเอาคติพราหมณ์เข้ามาปลอมปนในพุทธศาสนา ในคัมภีร์ที่ยังเหลืออยู่มาถึงปัจจุบันอีกเล่มหนึ่งของนิกายนี้คือ พระวินัย ชื่อ คัมภีร์มหาวัสตุ หากจะเปรียบก็เปรียบได้กับ คัมภีร์มหาวรรค ฝ่ายบาลี  จะพบว่ามีการคัดค้าน และโจมตีมติพราหมณ์อยู่ตลอด คือยืนยันไม่รับมติพราหมณ์เรื่องใหญ่ๆ อย่างเรื่องอาตมันก็ดี วรรณะก็ดี และเรื่องปลีกย่อยอีกหลายอย่าง หากจะกล่าวอย่างเป็นธรรมถึงการแยกนิกายในครั้งแรกนี้ ก็น่าเป็นการเห็นต่างในศาสนาเดียวกันมากว่า บุคคลภายนอกเข้ามาปลอมปน

มูลเหตุการแยกนิกายของมหาสังฆิกะ ปรากฎในคัมภีร์ชั้นหลังดังกล่าวระบุเหตุแห่งการแบ่งนิกายไว้แตกต่างกัน นักวิชาการยังถกเถียงกันในประเด็นนี้อยู่ กล่าวคือ

คัมภีร์ทีปวงศ์ของนิกายเถรวาท กล่าวว่าเป็นผลพวงต่อเนื่องจากการสังคายนาครั้งที่ 2 โดยเป็นการขัดแย้งด้านพระวินัย เหตุที่พระวัชชีบุตรแสดงวัตถุ ๑๐ ประการ คัมภีร์ทีปวงศ์ กล่าวว่า “ภิกษุลามกเหล่าวัชชีบุตร ถูกพระเถระ ขับออกจากหมู่แล้ว ได้พวกอื่นอีกรวมกันเป็นฝ่าย ภิกษุเหล่านั้นประมาณหมื่นรูปได้ประชุมกันทำ ภิกษุเหล่ามหาสังคีติกะได้ทำความขัดแย้งไว้ในพระศาสนา ได้ทำลายสังคายนาเดิมเสีย แล้วจัดทำสังคายนาอื่น”

คัมภีร์สมัยเภโทปรจนจักรของนิกายสรรวาสติวาท ระบุว่าเป็นผลมา จากประเด็นปัญหา การขัดแย้งด้านพระธรรม เรื่อง พระมหาเทวะยกวัตถุ 5 ประการขึ้นในที่ประชุมแล้วแยกสงฆ์ออกจากสถวีรวาท(เถรวาท) นิกายสรรวาสติวาทโจมตี มหาสังฆิกะอย่างรุนแรงมากที่สุด ถึงกับกล่าวหา พระมหาเทวะ ว่าได้ต้องอาบัติหยาบชั่ว และทำอนันตริยกรรม 4 ประการ ซึ่งผู้เชี่ยวชาญ ให้ความเห็นว่า ความชั่วร้ายของมหาเทวะนานาประการนี้ ซึ่งถ้าจะวิเคราะห์โดยยุติธรรมแล้วเข้าใจว่าเป็นการกล่าวเกินความจริงมากกว่า

ในขณะที่คัมภีร์ศาริปุตรปริปฤจฉาของนิกายมหาสังฆิกะเอง กล่าวไปอีกทางหนึ่งว่าเป็นผลมาจากการที่เถรวาทพยายามเพิ่มเติมขยายความพระวินัย กล่าวว่า สงฆ์ส่วนใหญ่ หรือมหาสังฆิกะยืนยันในพระวินัยเดิมที่ถูกต้องแล้ว แต่พระเถระส่วนน้อยไม่เห็นด้วยต้องการเพิ่มเติมขยายความพระวินัย จึงแยกตัวออกมา เรียกว่า สถวีรวาท(เถรวาท)

จากคัมภีร์เหล่าจะเห็นได้ว่า ถึงแม้นิกายของมหาสังฆิกะเป็นมูลรากใหญ่ของมหายานก็จริง แต่มูลเหตุเริ่มแรกของการแยกตัวออกจากสถวีรวาท(เถรวาท) ไม่ได้เกี่ยวกับปรัชญาแนวคิดเรื่องมหายานโดยตรง เหมือนที่หลายคนเข้าใจผิด  เพราะในขณะนั้นแนวคิดเรื่องมหายานยังไม่เกิดขึ้น

มหายานนั้นเกิดภายหลังการแตกแยกนิกายย่อยๆ ของทั้งเถรวาทและมหาสังฆิกะ ไปอีกหลายนิกาย ปรัชญามหายานก็พัฒนามาจากสายมหาสังฆิกะเป็นแกนหลัก โดยผสมผสานกับปรัชญาของนิกายพุทธศาสนาอื่น ๆ นิกาย รวมทั้งนิกายเถรวาทด้วย

ในปี 1934, มหาบัณฑิต ราหุล สาริกฤตยายาน(Rahula Sarikrtyayana, Rahul Sankrityayan) ไปเดินทางจากเมืองปัฏนะ รัฐพิหาร เพื่อแสวงหาคัมภีร์สันสกฤตที่ยังคงเหลืออยู่ในธิเบต ได้พบ คัมภีร์ใบลานบันทึกมหาสังฆิกะวินัย ใน อารามชาลู (Sa-lu monastery) เมืองซิกาเจอ (Xigaze) ธิเบตแล้ว ได้ถ่ายรูปแล้วเก็บมาศึกษาที่สมาคมวิจัยแห่งรัฐพิหาร ทำการศึกษาวิจัยโดย ศาตราจารย์ W. Pachow และ Ramakanta Mishra แล้วตีพิมพ์ใน The journal of the Ganganatha Jha Research Institute ในงานที่ชื่อว่าชื่อว่า The Pratimoksa Sutra of the Mahasamghikas” และปัจจุบันมีการขุดพบชิ้นส่วนตัวคัมภีร์ปราติโมกษ์มหาสังฆิกะอยู่บ่อยครั้งเช่นกัน

ปราติโมกษ์สูตรฉบับนี้ แท้จริงแล้วเป็นปราติโมกษ์สูตรของมหาสังฆิกะ สำนักโลโกตตรวาท ในด้วยโดยลักษณะภาษาที่ใช้ ใช้ภาษาสันสกฤตแบบผสม ปนภาษาปรากฤตเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะภาษาบาลี

ตัวต้นฉบับคัมภีร์ที่พบสันนิฐานว่าเขียนขึ้นสมัยราชวงศ์ปาละ ในช่วงคริตศตวรรตที่ 1-2 ซึ่งในยุคนั้นจักวรรดิ์ปาละมีบทบาทสำคัญในการเผยแพร่ศาสนาพุทธไปยังทิเบต

อย่างไรก็ตาม พระปาฏิโมกข์ของมหาสังฆิกะกับเถรวาท นักวิชาการให้ความเห็นว่าเป็น พระวินัยรูปแบบดั้งเดิม กว่านิกายอื่นๆ เพราะมีหมวดปาจิตตีย์ที่มี 92 สิกขาบทเหมือนกัน แตกต่างกันเพียง โดยเฉพาะส่วนของเสขิยวัตร

สิกขาบทใน ปราติโมกษ์ฉบับนี้มี 219 สิกขาบท ได้แก่
1.ปาราชิก 4 สิกขาบท
2.สังฆาทิเสส(สํฆาติเศษา) 13 สิกขาบท
3.อนิยตะ 2 สิกขาบท
4.นิสสัคคิยปาจิตตีย์(นิสฺสรฺคิํก ปาจตฺติกา) 30 สิกขาบท
5.ปาจิตตีย์(ศุทฺธปาจตฺติกา) 92 สิกขาบท
6.ปาฏิเทสนียะ(ปาติเทศนิกา) 4 สิกขาบท
7.เสขิยวัตร(ศิกฺษา) 67 สิกขาบท
8.อธิกรณสมถะ(อธิกรณศมถา) 7 สิกขาบท

อักษรต้นฉบับเปรียบเทียบ

---

มหาสําฆิกานํา ปฺราติโมกฺษสูตฺรมฺ

นโม ไว ภควเต วีตราคาย๚

๑. นเรนฺทฺรเทเวนฺทฺรสุวนฺทิเตน ตฺริโลกวิทฺยุษุ วิศาลกีรฺตินาฯ
พุทฺเธน โลกานุจเรณ ตายินามุเทศิตํ ปฺราติโมกฺษํ วิทุนา๚๑๚

๒. ตํ ปฺราติโมกฺษํ ภวทุะขโมกฺษํ ศฺรุตฺตฺวานุธีราะ สุคตสฺย ภาษิตําฯ
ษฑินฺทฺริยํ สมฺวรสมฺวฤตตฺวาตฺกโรนฺติ ชาตีมรณสฺย อนฺตํ๚

๓. จิรสฺย ลพฺธฺวา รตนานิ ตฺรีณิ พุทฺโธ โยทํ มายิกาญฺจ ศุทฺธําฯ
เทาะศีลวทฺยํ ปริวรฺชฺชยิตฺวา วิศุทฺธศีลา ภวถาปฺรมตฺตาะ๚

๔. ศีเลน ยุกฺโต ศฺรมโณ ติเรติ ศีเลน ยุกฺโต พฺราหฺมโณ ติเรติฯ
ศีเลน ยุกฺโต นรเทวปูชฺโย ศีเลน ยุกฺตสฺย หิ ปฺราติโมกฺษํ๚

๕. อเนก พุทฺธานุมตํ วิศุทฺธํ ศีลํ ปฺรติษฺฐา ธรณีวสานฺตํฯ
ตทาหริษฺยามฺยหํ สํฆมธฺเย หิตาย โลกสฺย สเทวกสฺย๚

---

อุโปทฺฆาตะ

๑. กิญฺชีวิเตน เตษํา เยษามิหากุศลมูลชาลานิฯ
ปฺรจฺฉาทยนฺเต หฤทยํ คคนมิว สมุนฺนตา เมฆาะ๚
อติชีวิตํ จ เตษํา เยษามิหากุศลมูลชาลานิฯ
วิลยํ วฺรชนฺติ กฺษิปฺรํ ทิวสกรหตานฺธการมิว๚

๒. กิํ โปษเธน เตษํา เย เต สาวทฺยศีลจริตฺราะฯ
ชรามรณปํชรคตา อมรวิตรฺกฺเก หิ ขาทฺยนฺติ๚
การฺยํ จ โปษเธน เตษํา เย เต อนวทฺยศีลจาริตฺราะฯ
ชรามรณานฺตกรา มาริว ลยมรฺทฺทนาธีราะ๚

๓. กิํ โปษเธน เตษามลรฺชฺชินํา ภินฺนวฤตฺตศีลานําฯ
มิถฺยาชีวรตานามมรณมิว วทนฺตานํา๚
การฺยํ จ โปษเธน เตษํา ลรฺชฺชินามฺ ภินฺนวฤตฺตศีลานําฯ
สมฺยชฺชีวรตานามธฺยาศยศุทฺธศีลานํา๚

๔. กิํ โปษเธน เตษํา เย เต ทุะศี ลยาย กรฺมฺมานฺตาะฯ
กุณปมิว สมุทฺรโต สมุตฺกฺษิปฺตาะ ศาสฺตุะ ปฺรวจนาตฺ๚
การฺยญฺจ โปษเธน เตษํา เย เต เตธาตุเก อตฺร ปฺรชฺญิปฺตาะฯ
อากาเศ วิยํ ปาณิศุทฺธานํา วิมุกฺตจิตฺตานํา๚

๕. กิํ โปษเธน เตษํา ษฑินฺทฺริยํ เย หิ อรกฺษิตํ นิตฺยํฯ
ปติตานํา มาราวิษเยสุ โคจรํ วรฺชฺชยนฺตานํา๚
การฺยํ จ โปษเธน เตษํา ษฑินฺทฺริยํ เย หิ สุรกฺษิตํ นิตฺยํฯ
มุกฺตานํา ศาสฺตุรฺวจเน ชินวจเน ศาสนรตานํา๚

๖. กิํ โปษเธน เตษํา มาตฺมศีเล หิ เย สฺวยํ วทนฺติฯ
สพฺรหฺมจาริณศฺจ ศสฺตาเทวมนุษฺยาศฺจ ทุะศีลาะ๚
การฺยญฺจ โปษเธน เตษํา ศีเล หิ นาสฺติ คารฺหฺยํฯ
สรฺวฺวตฺร โยยํวทฺยา วิชฺญานามฺไว สเทวเก โลเก๚

๗. กิํ โปษเธน เตษํา วิราคิตํ ศาสฺตุ ศาสนํฯ
เย หิ อาเสวิตา จ เย หิ วิปตฺตีโย ปญฺจ จาปตฺตีะ๚
การฺยํ จ โปษเธน เตษํา ยุกฺตานํา ศาสเน ทศพลสฺยฯ
สํพุทฺธสฺย สรฺวฺวทรฺศินฺโย ไมตฺรีปทา เย หิ ปริจีรฺณฺณาะ๚

๘. เยษํา จ วสติ หฤทเย ศาสฺตา ธรฺมฺโม คโณตฺตโมฯ
ศิกฺษา อุทฺเทโศ สมฺวาโส สํโตโษ ศาสฺตุโน วจนมฺ๚
เตษามฺ โปษโธ อทฺย ปริตฺยกฺตานิ เย หิ เอตานิฯ
ปริจรฺยธรฺมราชนฺเตษามสฺติ อสํสฺกฤตํ ชฺญานํ๚

๙. ศุทฺธสฺย ไว สทา หสฺตะ สทา ศุทฺธสฺย โปษโธฯ
ศุทฺธสฺย ศุจิกรฺมฺมสฺย สทาสํฆสฺย เต เอตํ๚

๑๐. ยาวตฺสูตฺรปฺราติโมเกฺษ โส คณมธฺย น เภษฺยติฯ
ตาวตฺสฺถาสฺยติ สทฺธรฺโม สามคฺรี จ คโณตฺตเม๚

๑๑. ยาวทฺทุทฺเทศยิตาระ ปฺรติปตฺตารศฺจ ธรฺมรตนสฺยฯ
ตาวตฺสฺถาสฺยติ สทฺธรฺมฺโม หิตาย สรฺวฺวโลกสฺย๚

๑๒. ตสฺมาตฺสมคฺราะ สหิตาะ สเคารวา ภวิถาฯ
อนฺยมนฺยํ ปริจรถ ธรฺมราชมธิคจฺฉถ๚
นิรฺวฺวาณตา อจฺยุตสฺย ทมโศกมิติ๚

วสฺตุ-อติกฺรานฺตาะ สุวิหิตาะ ศุทฺธนิปุณา อนฺตสมาปนฺโน อุปนิษณฺณาะ จาริตฺราะ ศลากาคณิตา ภิกฺษุณีมาปฺราปฺตา เอตฺตรฺกชนาะฯ อนาคตานามายุษฺมนฺโต ภิกฺษุณาจฺฉนฺท ปาริศุทฺธิมาโรเจเถฯ อาโรจิตญฺจ ปฺรติเวเทถ-โก ภิกฺษุ ภิกฺษุณีนํา ฉนฺทหารโก นาสฺติ จาตฺร กศฺจิทนุปสํปนฺนา นาสฺติ อุษฺณิยุกฺโต นาสฺติ มาตฤฆาตี นาสฺติ ปิตฤฆาตี นาสฺติ อรฺหนฺตฆาตโกฯ นาสฺติ สํฆเภทโกฯ นาสฺติ ตถาคตสฺย ทุษฺตจิตฺตรุธิโร ขาทเกฯ นาสฺติ ภิกฺษุณี ทูษโกฯ นาสฺติ สฺไตนฺยสมฺวาสิโกฯ นาสฺติ นานาสมฺวาสิโก นาสฺติ อสมฺวาสิโกฯ นาสฺติ กายกฺรานฺตโก (?) นาสฺติ สฺวยํ สมุทฺทิโกฯ ตเทวํ สมนฺวาหรนฺต ภควโต ศฺราวกาณํา นิตฺยวิศุทฺธานํา ปริศุทฺธศิลานําฯ ศฤโณตุ เม ภนฺเต สํโฆ อทฺย สํฆสฺย จาตุรฺทฺทศิโก วา สนฺธิโปษโธ วา วิศุทฺธินกฺษตฺรํฯ เอตฺตกํ ราตฺตสฺย นิคฺคตํฯ เอตฺตมวศิษฺฏํฯ กิํ สํฆสฺย ปูรฺวฺวกฤตฺยํฯ อลฺปกฤตฺโย ภควตะ ศฺราวโก สํโฆ โส ภวติฯ ศฤโณตุ เม ภนฺเต สํโฆ อทฺย สํฆสฺย ปาญฺจทศิโก โปษโธ วิศุทฺธินกฺษตฺรํ ยทิ สํฆสฺย ปฺราปฺตากาลํ สํโฆ อิมสฺมินฺ ปฤถิวีปฺรเทเศ ยวตกํ ภิกฺษุสํเฆนาภิคฤหีตํ สมนฺตนวฺยามมาตฺรํ อตฺรานฺตเร ปาญฺจทศิกํ โปษธํ กุรฺยาตฺปฺราติโมกฺษํ จ สูตฺรมุทฺทิเศยฺยา, โอวทิกาตฺรยาชฺญปฺเตะ๚

กริษฺยเต ภนฺเต สํโฆ อิมสฺมินฺ ปฤถิวีปฺรเทเศ ยาวตกํ ภิกฺษุสํเฆนาภิคฤหีตํ สมนฺตน วฺยามมาตฺรมตฺรานฺตเร ปาญฺจทศิกํ โปษธํ ปฺราติโมกฺษํ จ สูตฺรมุทฺทิศิษฺยติฯ กฺษมเต ตํ สํฆสฺย ยสฺมาตฺตูษฺณีเมวเมตนฺธารยามิฯ อภิมุขํ กฺษามติ ชรามรณํ กฺษียติ ชีวเต ปฺริยํ หายติ สทฺธรฺมฺมา อสฺตเมติฯ ธรฺโมลฺโก นิรฺวฺวาปนฺติ เทศยิตาระฯ ปรีตฺตา ภวนฺติ ปฺรติปตฺตาระฯ คจฺฉนฺติ กฺษณลวมุหุรฺตฺตราตฺรินฺทิวสมาสารฺทฺธมาสฤตุสมฺวตฺสราะฯ คิรินทีชลจปลจญฺจโลปมา อายุะฯ สํสฺการามุทฺธรฺตฺตมปิ นาวติษฺฐนฺเตฯ อปฺรมาเทนายุษฺมนฺเต หิ สมฺปาทยิตวฺยมฺฯ ตตฺกสฺย เหโตะฯ อปฺรมาทาธิคตานํา หิ ตถาคตานามรฺหตํา สมฺยกฺสมฺพุทฺธานํา ไวธิะฯ อปฺรมาทาธิคโต จานุตฺตโร อุปธิ สํกฺษปีติ วทามฯ เตนาปฺรมาเทนายุษฺมนฺเต หิ สํปาทยิตวฺยํฯ ทศานฺวสนฺ สมฺปศฺยมานาสฺตถาคตา’รฺหนฺตะ สมฺยกฺ สํพุทฺธาะ๚ ศฺราวกาณามธิศีลํ ศิกฺษํ ปทํ ปฺรชฺญาปยนฺติฯ ปฺรติโมกฺษ จ สูตฺรมุทฺทิศนฺติฯ กตมานฺทศฯ สํยฺยถีทํฯ สํฆสํคฺรหาย สํฆสุษฺฐุตายฯ ทุรฺมตฺกุณฺนํา ปุทฺคลานานฺนิคฺรหาย เปศลานาญฺจ ภิกฺษุณา ผาสุ วิหารายฯ อปฺรสนฺนานํา ปฺรมาทายฯ ปฺรสนฺนานาญฺจ ตฺรโยภาวาย ทฤษฺฏธารฺมิกาณามาศฺรวาณํา นิรฺฆาตาย สมฺปรายิกาณามาศฺรวาณามาปตฺยามนนุศฺรวณตายฯ ยเถมํ สฺยาตฺปฺร วจนํ วิรกฺษิติกํ วา ภุชนฺยํวิวฤตํ สุปฺรกาศิตํ ยาวนฺเทวมนุษฺเยษฺวิติฯ อิมานฺทศานฺจวสานฺสํปศฺยมานาสฺตถาคตา อรฺหนฺตะ สมฺยกฺ สมฺพุทฺธาะฯ ศฺราวกาณามธิศีลํ ศิกฺษปทํ ปฺรชฺญาปยนฺติฯ ปฺรติโมกฺษญฺจ สุตฺรมุทฺทิศนฺติฯ

---

[นิทานํ]

ปฺราติโมกฺษมายุษฺมานฺโต สูตฺรมุทฺทิศิษฺยามิฯ ตํา ศฤณุต สาธุ จ สุษฺฐุ จ มนสิ กุรุต ภาษิษฺยามิฯ ปศฺย โว สิยาปตฺติะ โส’วิษฺกโรตฺตุฯ อสนฺตีเย อาปตฺตีเย ตูษฺณี ภวิตวฺยํฯ ตูษฺณีมฺภาเวนฯ โข ปุนรายุษฺมนฺโต ปริศุทฺธ อิติ เวทยิษฺยามิ ยถา โข ปุนรายุษฺมนฺโต ปฺรตฺเยกํ ปฺรตฺเยกํ ปฤจฺฉิตสฺย ภิกฺษุสฺย วฺยากรณํ ภวติฯ เอวเมว เมวํ รูปาเย ภิกฺษุปรฺยาเย ยาวนฺตฤตียกํ สมนุศฺราวยิษฺยติฯ โย ปุนภิกฺษุ เอวํ รูปาเย ภิกฺษุปรฺยาเย ยาวนฺตฤตียกํ สมนุศฺราวิยมาโณ สฺมรมาโณ สนฺตี มาปตฺตีนฺนาวิษฺกโรติฯ สํปฺรชฺญานํ มฤษาวาโท เม ภวติฯ สํปฺรชานมฤษาวาโท โข ปุนรายุษฺมนฺโต อนฺตรายิโก ธมฺโม อุกฺโต ภควตาฯ ตสฺมาตฺสฺมรมาเณน ภิกฺษุณ อาปนฺเน วิศุทฺธิ เปฺรเกฺษณ สนฺตี อาปตฺตี อาวิษฺกรฺตฺตวฺยาฯ อาวิษฺกฤตฺวา จ เม ผาสุ ภวติ โน อนาวิษฺกฤตฺวาฯ นิทานํ๚

---

[ ๔ ปาราชิกา ธรฺมา ]

อิเม โข ปุนรายุษฺมนฺโต จตฺวาระ ปาราชิกา ธรฺมา อนฺวรฺทฺธมาสํ สูเตฺร ปฺราติโมเกฺษ อุทฺเทศมาคจฺฉนฺติฯ
๑. โย ปุนภิกฺษุ ภิกฺษุณา ศิกฺษา สามีจีสมาปนฺโน ศิกฺษามาปฺรตฺยาขฺยาย เทารฺวฺวลฺยมนาวิษฺกฤตฺวา ไมถุนํ คฺรามฺยธรฺมฺมํ ปฺรติเษเวย อนฺตมศโต ติรฺยคฺโยนิคตายมปิ สารฺทฺธมยํ ภิกฺษุะ ปาราชิโก ภวตฺยสํวาสฺโย น ลภเต ภิกฺษุ หิ สารฺทฺธ สํวาสํฯ
อิทํ ภควตา เวศาลียํ ศิกฺษาปทํ ปฺรชฺญปฺตํ ปญฺจวรฺษาภิสํพุทฺเธน เหมนฺเต ปเกฺษ ปญฺจเม ทิวเส ทฺวาทศเม ปูเร ภุกฺตมุตฺตรามุขนิษณฺเณน ทฺวฺยรฺทฺธเปารุษายําจฺฉายายํา อายุษฺมนฺตํ ยศิกกลนฺทกปุตฺรมารภฺย อิมสฺย จ ศิกฺษาปทสฺย ปฺรชฺญปฺติรฺธรฺโม ยถา ปฺรณิหิตสฺย จ ยา อนุวรฺตนตา อยมุจฺยเต อนุธรฺโมฯ

๒. โย ปุนภิกฺษู คฺรามาทฺวา อรณฺยาทฺวา อทินฺนมนฺยาตกํ สฺไตนฺยสํสฺการมาทิเยย ยถารูเปณาทินฺนาทาเนน ชาโน คฤหีตฺวา หนฺเยมฺวา วเธมฺวา ปฺรวฺราเชมฺวา หมฺโภ ปุรุษ โจโรสิ พาโลสิ มูโฒสิ สฺไตนฺโยสีติ วา วเทมฺ ตถารูปํ ภิกฺษูรทินฺนมาเทยมาโน อยเม ภิกฺษูะ ปาราชิโก ภวตฺยสมฺวาสฺโย น ลภเต ภิกฺษู หิ สารฺทฺธสํวาสํฯ
อิทํ ภควตา ราชคฤเห ศิกฺษาปทํ ปฺรชฺญปฺตํ ษฑฺวรฺษาภิสมฺพุทฺเธน เหมนฺเต ปเกฺษ ทฺวิตีวเส นวเม ปศฺจาทฺภุกฺตํ ปุรสฺตานฺมุขนิษณฺเณนฯ อรฺทฺธตียเปารุษายํา จฺฉายายามายุษฺมนฺตํ ธนิกํ กุํภการชาติยมารภฺย ราชานญฺจ เศฺรณียํ พิมฺพสารํ ปําสุกุลิกํ จ ภิกฺษุฯ อิมสฺย จ ศิกฺษาปทสฺย ปฺรชฺญปฺติรฺธรฺโม ยถา ปฺรณิหิตสฺย จ ยา อนุวรฺตฺตนตา อยมุจฺยเต อนุธรฺโมฯ

๓. โย ปุนภิกฺษุะ สฺวหสฺตํ มนุษฺยวิคฺรหํ ชีวิตาทฺ วฺยาปโรเปย ศสฺตฺรหารกํ วาสฺย ปรฺเยเยย มรณาย ไจนํ สมาทาเปย มรณาวณฺณํ วาสฺย สํวณฺเณย หมฺโภ ปุรุษ กินฺเต อิมินา ปาปเกน ทุรฺชฺชีวิเตน วิศฺชีวิเตน มฤตนฺเต ชีวิตาจฺเฉฺรโย อิติ จิตฺตมลํ จิตฺตสํกลฺปมเนกปรฺยาเยณ มรณาย ไจนํ สมาทาเปย มรณวณฺณวาสฺย สํวณฺเณย โส จ ปุรุโษ เตโนปกฺรเมณ กาลํ กุรฺยานฺนานฺเยน อยํ ปิ ภิกฺษูะ ปาราชิโก ภวตฺยสํวาสฺโย น ลภเต ภิกฺษุหิ สารฺธสํวาสํฯ
อิทํ ภควตา เวศาลียํ ศิกฺษาปทํ ปฺรชฺญปฺตํ ษฑฺวรฺโษ’ภิสํมฺพุทฺเธน เหมนฺเต ปเกฺษ ตฤตีเย ทิวเส ทศเม ปศฺจาทฺ ภุกฺตํ ปุรสฺตาภิมุขานิษณฺเณน อรฺทฺธตฤตีเยน เปารุษายําจฺฉายายํา สมฺพหุลาน คิลาโนปสฺถาปกานฺ ภิกฺษูนารภฺย มฤคทณฺฑิกํ จ ปริวฺรชกมิมสฺย จ ศิกฺษาปทสฺย ปฺรชฺญปฺติรฺทฺธรฺโม ยถา ปฺรณิหิตสฺย จ ยา อนุวรฺตฺตนตา อยมุจฺยเต อนุธรฺโมฯ

๔. โย ปุนภิกฺษุรนภิชานนุปริชานนฺนาตฺโมปนายิกมุตฺตริ มนุษฺย [ธรฺมํ] อิตฺฯ อยํ ปิ ภิกฺษูะ ธรฺมฺมมลมารฺยชฺญานทศนํ วิเศษาธิเศษาธิคม ปฺรติชาเนย อิติ ชานามิ อิติ ปศฺยามีติฯ โส ตทปเรณ สมเยน สมนุคฺราหิยมาโณ, วา อ[ส] มนุคฺราหิยมาโณ วา อาปนฺโน วิศุทฺธิโปฺรโกฺษ เอวมวจิฯ อชานนฺเนวาหมายุษฺมนฺโต อวจิ ชานามิฯ อยํ ปิ ปศฺยามีติ อิติ ตุจฺฉํ มฤษาวิลาปมนฺยตฺราภิมานาตฺฯ อยํ ปิ ภิกฺษูะ ปาราชิโก ภวตฺยสํวาสฺโย น ลภเต ภิกฺษูหิ สารฺทฺธํสํ [วาสํ]ฯ

อิทํ ภควตา ศฺราวสฺตียํ ศิกฺษาปทํ ปฺรชฺญปฺตํ ษฑฺวรฺษาภิสํพุทฺเธน เหมนฺเต ปเกฺษ จตุถฺเถ ทิวเส ตฺรโยทศเม ปูเร ภุกฺตํ อุตฺตรามุ ขนิษณฺเณน อรฺทฺธนฺถ เปารุษายําจฺฉายายํา สมฺพหุลานฺ คฺรามวาสิกา ภิกฺษุนารภฺย อาภิมานิกํ จ ภิกฺษุ อิมสฺย จ ศิกฺษาปทสฺย ปฺรชฺญปฺติรฺทฺธรฺโม ยถาปฺรณิหิตสฺย จ ยา อนุวรฺตฺตนตา อยมุจฺยเต อนุธรฺโมฯ

อุทฺยานํ๚ [๑] ไมถุนํ [๒] อทินฺนาทานํ [๓] วโธ มนุษฺยวิคฺรหํ [๔] สฺยาตฺกฤเตน โจตฺตริมนุษฺยธรฺม ปฺรติชานตีติ๚

อุทฺทิษฺตาะ๚ โข ปุนรายุษฺมโน จตฺวาระ ปาราชิกา ธรฺมาะฯ เยษํา ภิกฺษุริโตนฺยตรามาปตฺติมาปทฺเยตฺวา ปาราชิโก ภวตฺยสมฺวาสฺโย น ลภเต หิ ภิกฺษุหิ สารฺทฺธสํวาสํฯ ยถาปูรฺวฺเว ตถา ปศฺจาทฺยถาปศฺจาตฺตถา ปูรฺวฺเว ปาราชิโก ภวตฺยสมฺวาสฺโย น ลภเต ภิกฺษุ หิ [สารฺธํ] สํวาสํฯ ตตฺรายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะฯ ทฺวิตียํ ปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาสฺตฤตียํ ปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะ ปริศุทฺธาตฺรายุษฺมนฺโต ยสฺมาตฺตูษฺณีเมว เมตํ ธารยามิฯ

---

[ ๑๓ สํฆาติเศษา ธรฺมา ]

อิเม ปุนรายุษฺมนฺโต ตฺรโยทศ สํฆาติเศษา ธรฺมา อนฺวทฺธรฺมาสํ สูเตฺร ปฺราติโมเกฺษ อุทฺเธศมาคจฺฉนฺติฯ
๑. สํเจตนิกา เย ศุกฺรสฺย วิศฤษฺตีเย อนฺยตฺร สฺวปฺนานฺตเรํ สํฆาติเศโษฯ
๒. โย ปุนภิกฺษุ โอตีณฺณา วิปริณเตน จิตฺเตน มาตฤคฺราเมณ สารฺทฺธํ กายสํสํคฺคํ สมาปทฺเยย สํยถีทํ หสฺตคฺรหณํ วา เวณีคฺรหณมฺวา อนฺยตรานฺยตรสฺย วา ปุนรงฺคชาตสฺย ปฺราโมทฺย ศปราโสปิณํ ศาทิเยย สํฆาติเศโษฯ
๓. โย ปุนภิกฺษุ โอตีณฺณา วิปรีเตน จิตฺเตน มาตฤคฺรามํ ทุสฺถูลาย วาจาย โอภาเษย ปาปิกาย ไมถุนาย สํวีตาย สํยถีทํ ยุวํา ยุวํา ยุวตีติ สํฆาติเศโษฯ
๔. โย ปุนภิกฺษุ โอตีณฺโณ วิปริณเตน จิตฺเตน มาตฤคฺรามสฺย อนฺติเก อาตฺมิกาเย ปริจรฺยาเย วณฺณํ ภาเษย เอตทคฺรํ ภคินิ ปริจรฺยาณํา ยา มาทฤศํ ศฺรมณํ ศีลวนฺตํ กลฺยาณธรฺมํ พฺรหฺมจาริํ เอเตน ธรฺเมณ อุปสฺถิเหย ปริจเรย ยทุต ไมถุโนปสํหิเตเนติ สํฆาติเศโษ๚
๕. โย ปุนภิกฺษุะ สํจริตฺรํ สมาปทฺเยย สฺตฺริยาเย วา ปุรุษสฺโยปสํหเรย ปุรุษฺยสฺย วา สตํ สฺตฺริยาเย อุปสํหเรย ชายตฺตเนน วา ชารฺตฺตเนน วา อนฺตมสโต ภิกฺษุณิ กายามปิ สํฆาติเศโษ๚
๖. สฺวยํ จายิกาย ภิกฺษุณา กุฏี การาปยมาเณน อสฺวาภิกาตฺโมทฺเทศิกํา กุฏีการาปยิตวฺยาฯ ตเตฺรทํ ปฺรมาณํ ทีรฺธโส ทฺวาทศวิตสฺตีโย สุคตวิตสฺตินาฯ ติรฺยก สปฺตานฺตรํ ภิกฺษุ จาโนนาภิเนตวฺยา วสฺตุเทศนาย เต หิ ภิกฺษุ หิ วสฺตุ เทศยิตวฺยํฯ อนารมฺภํา สปริกฺรมณํ สารมฺเภ เจ ภิกฺษุ วสฺตุสฺมินฺนปริกฺรมเณ สฺวยํ ยาจิกาย กุฏีํ การาเปยํฯ อสฺวาภิกามาตฺโมทฺเทศิกํ ภิกฺษุสฺตานาภิเนย วสฺตุเทสนายฯ ปฺรมาณํ วา อติกฺรเมย อเทศิเต วสฺตุสฺมินฺนปริกฺรมเณ สํฆาติเศโษฯ
๗. มหาลกํ ภิกฺษุณา วิหารํ [การา] ปถมาเณน สสฺวามิกกาตฺโมทฺเทศิกํ ภิกฺษุวาเนนาภิเนตวฺยา วสฺตุเทศนาย เต หิ ภิกฺษู หิ วสฺตุ เทศยิตวฺยํฯ อนารมฺภะ สปริกฺรมณํ สารมฺเภ เจ ภิกฺษูํ วสฺตุสฺมินฺนปริกฺรมณํ มหลฺลกํ วิหารํ การาเปย สสฺวามิกมาตฺโมทฺเทศิกํ ภิกฺษุนฺวา นาภิเนย วสฺตุเทศนา ย อเทศิเต วสฺตุสฺมินฺนปริกฺรมเณ สํฆาติเศโษฯ
๘. โย ปุนภิกฺษู ภิกฺษุสฺย ทุษฺโต โทษาตฺกุปิโต อนาตฺตมโน ศุทฺธํ ภิกฺษูมนาปติกมมูลเกน ปาราชิเกน ธรฺเมณ อนุธฺวํเสย อปฺเปว นาม อิมํ ภิกฺษูํ พฺรหฺมจรฺยาโต จฺยาเวยนฺติฯ โส ตทปเรณ สมเยน สมนุคฺราหิยมาโณ วา อสมนุคฺราหิยมาโณ วา อมูลกเมว ตมธิกรณํ ภวติฯ อมูลกสฺย จ อธิกรณสฺย จ อธรฺโม อุปาทินฺโน ภวติฯ ภิกฺษุ จ โทเษ ปฺรติษฺฐิหติฯ โทษาทวจามีติ สํฆาติเศโษฯ
๙. โย ปุนภิกฺษู ภิกฺษุสฺย ทุษฺโต โทษาตฺกุปิโต อนาตฺตมโน อนฺยภาคียสฺยาธิกรณสฺย กิญฺจิเทว เลสามาตฺรกํ ธรฺมมุปาทาย อปราชิกํ ภิกฺษูํ ปราชิเกณ ธรฺเมณ อนุธฺวํเสย อปฺเปว นาม อิมํ ภิกฺษุํ พฺรหฺมจรฺยาโต จฺยาเวยนฺติฯ โส ตทปเรณ สมเยน สมนุคฺราหิยมาโณ วา อสมนุคฺราหิยมาโณ วา อนฺยภาคียเมว ตมธิกรณํ ภวติฯ อนฺยภาคียสฺย จาธิกรณสฺย เกจิ [เทว] เลสามาตฺรโก ธรฺโม อุปาทินฺโน ภวติฯ ภิกฺษุ จ โทเษ ปฺรติษฺฐหติ โทษาทวจามีติ สํฆาติเศโษฯ
๑๐. โย ปุนภิกฺษุะ สมคฺรสฺย สํฆสฺย เภทาย ปรากฺรเมย เภทนสมฺวรฺตฺตนียมฺวา’ธิกรณํฯ สมาทาย ปฺรคฤหฺย ติษฺเฐย โส ภิกฺษุ ภิกฺษุหิ เอวมสฺย วจนีโย มา อายุษฺมนฺ สมคฺรสฺย สํฆสฺย เภทาย ปรากฺรเมหิฯ เภทน สมฺวรฺตฺตนียมฺวา อธิกรณํ สมาทาย ปฺรคฤหฺย ติษฺฐาหิฯ สเมตฺต อายุษฺมานฺสารฺทฺธํ สํเฆน สมโคฺรหิ สํโฆ สหิโต สมฺโมทมาโน อวิวทมาโน เอกุทฺเทโศ กฺษีโรทกี ภูโต ศาสฺตุะ ศาสนํ ทีปยมาโน สุขํ จ ผาสุญฺจ วิหรติฯ เอวํ จ ส ภิกฺษู ภิกฺษู หิ วุจฺยมาโน ตํ วสฺตุํ ปฺรตินิสฺสเรย อิตฺเยตํ กุศลํฯ โส จ ปฺรตินิสฺสเรย โส ภิกฺษู ภิกฺษู หิ ยาวนฺตฤตียกํ สมนุคฺราหิตวฺโย สมนุภาษิตวฺโย ตสฺย วสฺตุสฺย ปฺรตินิสฺสคฺคาย ยาวนฺตฤตียกํ สมนุคฺราหิยมาโณ วา สมนุภาษิยมาโณ วาฯ ตํ วสฺตุํ ปฺรตินิสฺสเรย อิตฺเยตํ กุศลํ โน จ ปฺรตินิสฺสเรย ตเมว วสฺตุสมาทาย ปฺรคฤหฺย ติษฺเฐย สํฆาติเศโษฯ
๑๑. ตสฺย โข ปุนภิกฺษุสฺย ภิกฺษุสหายกา โภนฺติฯ เอโก วา ทฺเวา วา ตฺรโย วา สมฺพหุลา วา วควาทกา อนุวตฺตกาะ สมนุษฺยาะ สํฆเภทาย เต ภิกฺษู ตานฺภิกฺษูเนวํ วเทยฺย มา อายุษฺมนฺโต เอตํ ภิกฺษุํ กิญฺจิทฺวทถฯ กลฺยาณํ วา ปาปกมฺวาฯ ธรฺมฺมวาที ไจโษ ภิกฺษู วินยวาที ไจโษ ภิกฺษู อสฺมากํ ไจโษ ภิกฺษูจฺฉนฺทญฺจ รูจิญฺจ สมาทาย ปฺรคฤหฺย วฺยวหรติฯ ย ไจตสฺย ภิกฺษูสฺย กฺษมเต จ โรจเต จ อสฺมากมปิ ตํ กฺษมเต จ โรจเต จ ชานนฺ ไจโษ ภิกฺษุ ภาษเต โน อชานนฺฯ เต ภิกฺษู ภิกฺษู หิ เอวมสฺย วจนียา มายุษฺมนฺโต เอวํ วทถ น เอโษ ภิกฺษู ธรฺมวาที น เอโษ ภิกฺษู วินยวาที อธรฺมวาที ไจโษ ภิกฺษู อวินยวาที ไจโษ ภิกฺษู อชานนฺ ไจโษ ภิกฺษู ภาษเต โน ชานนฺฯ มา อายุษฺมนฺโต สํฆเภทํ โรเจนฺต สํฆสามคฺรีเมวายุษฺมนฺโต โรจนฺตฯ สเมนฺต อายุษฺมนฺโต สารฺธํ สํเฆน สมโคฺร หิ สํโฆ สหิโต สมฺโมทมาโน อวิวทมาโน เอกุทฺเทโศ กฺษีโรทกี ภูโต ศาสฺตุะ ศาสนํ ทีปยมาโน สุขํ จ ผาสุํ จ วิหรติฯ เอวญฺจ เต ภิกฺษุ ภิกฺษุหิ วุจฺยมานาสฺตมฺวสฺตุํ ปฺรตินิสฺสเรอ อิตฺเยตํ กุศลํ โน จ ปฺรตินิสฺสเรอ เต ภิกฺษู ภิกฺษู หิ ยาวนฺตฤตียกํ สมนุคฺราหิตวฺยาะ สมนุภาษิตวฺยาะฯ ตสฺย วสฺตุสฺย ปฺรตินิสฺสคฺคาย ยาวนฺตฤตียกํ สมนุคฺราหิยมาณา วา สมนุภาษิยมาณา วา ตมฺวสฺตุํ ปฺรตินิสฺสเรอ อิตํ กุศลํ โน จ ปฺรตินิสฺสเรํสุ ตเมว จ วสฺตุํ สมาทาย ปฺรคฤหฺย ติษฺเฐย สํฆาติเศโษฯ
๑๒. ภิกฺษุะ โข ปุนทูรฺวฺวจกชาตีโย โภติ โส อุทฺเทศปรฺยาปนฺเน หิ ศิกฺษาปเท หิ ภิกฺษุ หิ ศิกฺษายํา สหธรฺเมณ สหวินเยน วุจฺย มาโน อาตฺมานมวจนียํ กโรติฯ โส เอวมาหฯ มา มํา อายุษฺมนฺโต กิญฺจิทฺวทถ กลฺยาณํ วา ปาปกํ วาฯ อหมปฺยายุษฺมนฺตานํา น กิญฺจิทฺ ปฺรจฺโฉมิฯ กลฺยาณํ วา ปาปกํ วา วิรมนฺวายุษฺมนฺโต มม วจนายฯ โส ภิกฺษู ภิกฺษู หิ เอวมสฺย วจนีโย มา อายุษฺมนฺนุทฺเทศปรฺยาปนฺเน หิ ศิกฺษาปเท หิ ภิกฺษู หิ ศิกฺษายํา สหธรฺเมณ สห วินเยน วุจฺยมาโน อาตฺมานมวจนียํ กโร หิ วจนียมฺ วายุษฺมานาตฺมานํ กโรตฺตุ ภิกฺษุ ปิ อายุษฺมนฺตมฺวกฺษนฺติ ศิกฺษายํา สหธรฺเมณ สหวิน[เยน] อายุษฺมานปิ ภิกฺษูนฺวทนฺตุ ศิกฺษยา สหธรฺเมณ สหวินเยนฯ เอวํ สมฺวทฺธา โข ปุนสฺตสฺย ภควโต ตถาคตสฺยารฺหตะ สมฺยกฺ สมฺพุทฺธสฺย ยถา ยทิทมสฺย มนฺยสฺย วจนียา อนฺโย นฺยาปตฺติ วฺยุตฺถาปนียาฯ เอวํ จ โส ภิกฺษู ภิกฺษู หิ วุจฺยมาโน ตํ วสฺตุํ ปฺรตินิสฺสเรย อิตฺเยตํ กุศลํ โน จ ปฺรตินิสฺสเรย โส ภิกฺษู ภิกฺษู หิ ยาวนฺตฤตียกํ สมนุคฺราหิตวฺโย สมนุภาษิตวฺโย ตสฺย วสฺตุสฺย ปฺรตินิสฺสคฺคาย ยาวนฺตฤตียกํ สมนุคฺราหิยมาโณ วาภิวสฺตุํ ปฺรตินิสฺสเรย อิตฺเยตํ กุศลํ โน จ ปฺรตินิสฺสเรย ตเมว วสฺตุํ สมาทาย ปฺรคฤหฺย ติษฺเฐย สํฆาติเศโษฯ
ภิกฺษุ โข ปุนรนฺยตรํ คฺรามมฺวา นครมฺวา นิคมมฺวา อุปนิศฺราย วิหรนฺติฯ กุลทูษกาะ ปาปสมาจาราสฺเตษานฺเต ปาปกาะ สมาจารา ทฤศฺยนฺเต จ ศฺรูยนฺเต จ กุลานฺยปิ ทุษฺตานิ ทฤศฺยนฺเต จ ศฺรูยนฺเต จ กุลทูษกาศฺจ ปุนรฺภวนฺติฯ ปาปสมาจาราะ เต ภิกฺษู ภิกฺษู หิ เอวมสฺย ว จนียาะฯ อายุษฺมนฺตานํา ขลุ ปาปกาะ สมาจาราะ ทฤศฺยนฺเต จ ศฺรูยนฺเต จ กุลานฺยปิ ทุษฺตานิ ทฤศฺยนฺเต จ ศฺรูยนฺเต จฯ กุลทูษกาศฺจ ปุนรายุษฺมนฺตะ ปาปสมาจาราะ ปฺรกฺรมนฺวายุษฺมนฺโต อิมสฺมาทาวาสาทลมฺวา อิห วาเสเนติฯ เอวํ จ เต ภิกฺษู ภิกฺษู หิ วุจฺยมานาสฺเต ภิกฺษู ตานฺภิกฺษุเน วเทอ จฺฉนฺทคามี จายุษฺมานฺโต สํโฆ โทษคามี จายุษฺมนฺโต สํโฆ โมหคามี จายุษฺมนฺโต สํโฆ ภยคามี จายุษฺมนฺโต สํโฆ สํโฆ จ ตาหิ ตาทฤศิกาหิ อาปตฺตีหิฯ เอกตฺยานฺ ภิกฺษูนฺ ปฺรวฺราเชติ เอกตฺยานฺภิกฺษุนฺน ปฺรวฺราเชติ เต ภิกฺษู ภิกฺษู หิ เอวํมสฺย วจนียาะฯ มา อายุษฺมนฺโต เอวํ วท น จ ภิกฺษู น สํโฆ จฺฉนฺทคามีฯ น สํโฆ โทษคามี น สํโฆ โมหคามีฯ น สํโฆ ภยคามีฯ น จ สํโฆ ตาหิ ตาทฤศิกาหิ อาปตฺตีหิฯ เอกตฺยานฺภิกฺษูนฺ ปฺรวฺราเชติ เอกตฺยานฺภิกฺษูนฺน ปฺรวฺราเชติฯ อายุษฺมนฺตานาเมว ขลมาปกะ สมาจารา ทฤศฺยนฺเต จ ศฺรูยนฺเต จ กุลานฺยปิ ทุษฺตานิ ทฤศฺยนฺเต จ ศฺรูยนฺเต จ กุลทูษกาศฺจ ปุนรายุษฺมนฺตะ คฺรามสมาจาราะ ปฺรกฺรมนฺวายุษฺมนฺโต อิมสฺมาทาวาสาทลมฺวา อิห วาเสเนติ เอวํ จ ภิกฺษู ภิกฺษู หิ วุจฺยมานาภิวสฺตุปฺรตินิสฺสเรอ อิตฺเยตํ กุศลํ โน จ ปฺรตินิสฺสเรอ เต ภิกฺษู ภิกฺษู หิ ยาวนฺตฤตียกํ สมนุคฺราหิตวฺยา สมนุภาษิตวฺยาสฺตสฺย วสฺตุสฺย ปฺรตินิสฺสคฺคาย ยาวนฺตฤตียกํ สมนุคฺราหิยมาณา วา สมนุภาษิยมาณา วา ตํ วสฺตุํ ปฺรตินิสฺสเรอ อิตฺเยตํ กุศลํ โน จ ปฺรตินิสฺสเรอ อิเม จ วสฺตุํ สมาทาย ปฺรคฤหฺย ติษฺเฐอ สํฆาติเศโษ๚

๚อุทฺทานํ๚ [๑] สํเจตนิกา [๒] หสฺตคฺรโห [๓] โอภาโษ [๔] ปริจรฺยาวฺวณนํ [[๕] สํจริตฺรํ [๖-๗] กุฏีวิหาโรทฺเว จา ทูเตน สํฆสฺย จ [๑๐] เภทาโยปกฺรามติ ตสฺย [๑๑] จานุวรฺตฺตกาะ [๑๒] ทุรฺวฺวจโก [๑๓] กุลทูษกาศฺจ๚

๚อุทฺทิษฺตาะ๚ โข ปุนรายุษฺมนฺโต ตฺรโยทศสํฆาติเศโษ ธรฺมาสฺตตฺร นว ปฺรถมาปตฺติกาศฺจตฺวาโร ยาวนฺตฤตียกา เยษํา ภิกฺษุ อนฺยตรามาปตฺติมาปติตฺวา ยาวนฺตกํ ชานนฺ[ปฺรติ] จฺฉาเทติ ตาวนฺตกํ เตน ภิกฺษุณา อกามปริวาสํ ปริวสิตวฺยํฯ ปริวุตฺถ ปริวาเสน ภิกฺษุณา อุตฺตริํ ษฑาหํ ภิกฺษุสํเฆ มานตฺวํ จริตวฺยํฯ จิณฺณมานตฺเว ภิกฺษูะ กฤตานุธรฺโม อาหูยน ปฺรติเวทฺเยย อสฺยา วิํศติคโณ ภิกฺษู สํโฆ ตตฺร โส ภิกฺษุ อาเมฺรยิตวฺโยฯ เอก ภิกฺษุณาปิ โวทูโน วิํศติคโณ ภิกฺษุสํโฆ ตํ ภิกฺษุมาเมฺรย โส จ ภิกฺษู อนาภฤโต เต จ ภิกฺษู คารฺหฺยาะ อิยมตฺร สามีจีฯ
ตตฺรายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะ ทฺวิตียํ ปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะ ตฤตียมปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะ ปริศุทฺธา อตฺรายุษฺมนฺโต ยสฺมาตฺตูษฺณีเมวเมตํ ธารยามิฯ

---

[ ๒ อนิยตา ธรฺมา ]

อิเม โข ปุนรายุษฺมนฺโต ทุเว อนิยตา ธรฺมา อนฺวรฺทฺธมาสํ สูเตฺร ปฺราติโมเกฺษ อุทฺเทศมาคจฺฉนฺติฯ
๑. โย ปุนภิกฺษุ มาตุคฺราเมณ สารฺทฺธํ ปฺรติจฺฉนฺนาสเน อลงฺกรฺมาณีเย เอโกยรโห นิษทฺยํา กลฺเปย ตเมน ศฺรทฺเธย วจสา อุปาสิกา ทฤษฺฏฺวา ตฺรยาณํา ธรฺมาณํา มนฺยตรานฺยตเรณ ธรฺเมณ วาเทย ปาราชิ เกน วา สํฆาติเศเษณ วา ปาจตฺติเกน วา นิษทฺโย ภิกฺษุะ ปฺรติชานามาโน ตฺรยาณํา ธรฺมาณามนฺยตรานฺยตเรณ ธรฺเมณ การาปยิตวฺโย ปาราชิเกน วา สํฆาติเศเษณ วา ปาจตฺติเกน วา เยน เยน วา ปุนรสฺย เศฺรทฺเทย วจสา อุปาสิกา ทฤษฺฏฺวา ธรฺเมณ วเทย เตน โส ภิกฺษู ธรฺเมณ การาปยิตวฺโย อยํ ธรฺโม อนิยโตฯ
๒. นาไหว โข ปุนะ ปฺรติจฺฉนฺนาสนมฺภวติฯ นาลํกรฺมณียํ อลํ โข ปุน มาตฤคฺรามํ ทุสฺถูลาย วาจาย โอภาสิตุํฯ ปาปิกาย ไมถุโนปสํหิตาย ตถารูเปจ ภิกฺษู อาสเน มาตฤคฺราเมณ สารฺทฺธํเมโก เอกาย รโห นิษทฺยํา กลฺเปย ตเมนํ ศฺรทฺเธย วจสา อุปาสิกา ทฤษฺฏฺวาทฺวินฺนานฺธรฺมาณํา มนฺยตรานฺยตเรณ ธรฺเมณ วเทย สํฆาติเศเษณ วา๚ ปาจตฺติ เกน วา นิษทฺยาสฺภิกฺษุะ ปฺรติชานมาโน ทฺวินฺนานฺธรฺมาณามนฺยตรานฺตเรณ ธรฺเมณ การาปยิตวฺโยฯ สํฆาติเศเษณ วาฯ ปาจตฺติเกน วาฯ เยน เยน วา ปุนรสฺย ศฺรทฺเธย วจสา อุปาสิกา ทฤษฺฏฺวา ธรฺเมณ วเทย เตน เตน โส ภิกฺษู ธรฺเมณ การาปยิตวฺโย อยํ ปิ ธรฺโม อนิยโต๚

อุทฺยานํ๚ [๑] ปฺรติจฺฉนฺนาสนํ [๒] รโหนิษฆาญฺจ๚

อุทฺทิษฺตาะ๚ โข ปุนรายุษฺมนฺโต ทุเว อนิยตา ธรฺมา สฺตตฺรายุษฺมนฺโต ปฺรจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะ ทฺวิตียมฺปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาสฺตุตียมฺปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะ ปริศุทฺธาะ อตฺรายุษฺมนฺโต ยสฺมาตฺตูษฺณีเมวเมตํ ธารยามิ๚

---

[ ๓๐ นิสฺสรฺคิํก ปาจตฺติกา ธรฺมา ]

อิเม โข ปุนรายุษฺมนฺโต ตฺริํศนฺนิสฺสรฺคิํก ปาจตฺติกา ธรฺมา อนฺวรฺทฺธมาสํ สูเตฺร ปฺราติโมเกฺษ อุทฺเทศมาคจฺฉนฺติฯ
๑. กฤตจีวเร หิ ภิกฺษู หิ อุทฺธฤตสฺมินฺกฐิเน ทศาหปรมํ ภิกฺษุณา อติเรกจีวรนฺธารยิตวฺยํฯ ตทุตฺตรินฺธาเรย นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกํฯ
๒. กฤตจีวเร หิ ภิกฺษู หิ อุทฺธฤตสฺมินฺกฐิเน เอกราตฺรํ ปิ เจตฺภิกฺษุ ตฺรยาณํา จีวราณํา มนฺยตรานฺยตเรณ วิปฺรวเสย อนฺยตฺร สํฆสมุตีเย นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
๓. กฤตจีวเร ภิกฺษุ หิ อุทฺธฤตสฺมินฺกฐิเน อุตฺปทฺเยย ภิกฺษุสฺย อกาลจีวรมากํากฺษมาเณน ภิกฺษุณา ปฺรติคฤหฺณิตวฺยํ ปฺรติคฤหฺณีตฺวา กฺษิปฺร เมว ตํ จีวรํ การาปยิตวฺยํฯ การาปยโต จ ตสฺย ภิกฺษูสฺย ตํ จีวรํ น ปริปูเรย มาส ปรมนฺเตน ภิกฺษุณา ตํ จีวรํ นิกฺษิปิตวฺยํฯ อูนสฺย ปาริปูรีเย สนฺตีเย ปฺรตฺยาศาเย ตทุตฺตรินฺนิกฺษิเปย สนฺตีเย วา อ สนฺตีเย วา ปฺรตฺยาศาเย นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺฯ
๔. โย ปุนภิกฺษูรนฺยาติกาเย ภิกฺษุณีเย จีวรํ ปฺรติคฤหฺเณย อนฺยตฺร ปริวรฺตฺตเกน นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
๕. โย ปุนภิกฺษุรนฺยาติกาเย ภิกฺษุณีเย ปุราณจีวรโธวาเยย วา รํชสฺเยย วา อาโกโถเปย วา นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺฯ
๖. โย ปุนภิกฺษุรนฺยาตกํ คฤหปติํ วา คฤหปติปุตฺรํ วา จีวรํ ยาเจย อนฺยตฺรสมเย นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
ตตฺรายํ สมโย อจฺฉินฺนจีวโร ภิกฺษูํ ภวติฯ อยมตฺรสมโยฯ
๗. อจฺฉินฺนจีวเรณ ภิกฺษุณา กฺษมเต อนฺยาตกํ คฤหปติมฺวา คฤหปติปุตฺรํ วา จีวรํ ยาจิตุํฯ ตเมนมภิภาษฺโต สมฺมโต สํพหุเล หิ จีวเร หิ ปฺรวาเรย ตถา ปฺรวาริเตน ภิกฺษุณา สนฺตโรตฺตรปรมํ จีวรํ สาทยิตวฺยํ ตทุตฺตริํ สาทิเยย นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
๘. ภิกฺษุํ โข ปุนรุทฺทิศฺย อนฺยตเรษํา ทฺวินฺนํา คฤหิปติกานํา จีวเร เจตาปนานฺยะ อนฺยานิ อุปสํสฺกฤตานิ ภวนฺติ ปฺรติสํเจตยิตานิ อิเม หิ วยํ จีวรเจตาปเน หิ จิวรํ เจตาปยิตฺวา อิตฺถนฺนามํ ภิกฺษุํ จีวเรณาจฺฉาทยิษฺยามะฯ ตตฺร จ ภิกฺษุะ ปูรฺวฺเว อปฺรวาริโต อุปสํกฺรมิตฺวา วิกลฺปมาปทฺเยย สาธุ โข ปุน ยูยํ มายุษฺมนฺโต อิเม หิ จีวรเจตาปเน หิ จีวรํ เจตาปยิตฺวา อิตฺถํ นามํ ภิกฺษุํ จีวเรณาจฺฉาเทถฯ เอวํรูเปณ จ อุเภา ปิ สหิเตา เอเกน กลฺยาณกามตามุปาทาย ปฺรตินิษฺปนฺเน จีวเร นิสรฺคฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
๙. ภิกฺษุํ โข ปุนรุทฺทิศฺย อนฺยตเรษํา ทฺวินฺนํา คฤหปติกสฺย คฤหปตินีเย จ ปฺรตฺเยก จีวรเจตาปนานิ ปฺรติสํสฺกฤตานิ ภวนฺติ ปฺรติสํเจตาปิตานิ อิเม หิ วยํ ปฺรตฺเยก จีวรเจตาปเน หิ ปฺรตฺเยกํ ปฺรตฺเยกํ จีวรํ เจตาปยิตฺวา อิตฺถํ นามํ ภิกฺษุํ ปฺรตฺเยกํ ปฺรตฺเยกํ จีวเรณาจฺฉาทยิสฺยามะฯ ตตฺร จ ภิกฺษุะ ปูรฺวฺว อปฺรวาริโต อุปสํกฺรมิตฺวา วิกลฺปมาปทฺเยย สาธุ โข ปุนสฺตมายุษฺมนฺ ตฺวํ จ ภคินิ อิเม หิ ปฺรตฺเยก จีวร เจตาปเนหิ ปฺรตฺเยกํ จีวรํ เจตาปยิตฺวา อิตฺยํ นามํ ภิํ ปฺรตฺเยกํ จีวเรณาจฺฉาเทถฯ เอวํ รูเปณ วา เอวํ รูเปณ วา อุเภา ปิ สหิเตาฯ เอเกน กลฺยาณกามตามุปาทาย ปฺรตินิษฺปนฺเน จีวเร นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
๑๐. ภิกฺษุ โข ปุนรุทฺทิศฺย อนฺยตโร ราชา วา ราชโภคฺโย วา ทูเตน จีวรเจ ตาปนานิ เปฺรเษย โส ภิกฺษุสฺเตโนปสํกฺรมิตฺวา ตํ ภิกฺษุเมวํ วเทย อิมานิ ขลฺวารฺยมุทฺทิศฺย อิตฺถนฺนาเมน ราชฺญา จ ราชโภชฺเยน วา ทูเตน จีวรเจตาปนานิ เปฺรษิตานิ ตานิ อารฺโย ปฺรติคฤหฺณาตุฯ เตน ภิกฺษุณา โส ทูโต เอวมสฺย วจนีโย น โข ปุนรายุษฺมนฺ กฺษมเต ภิกฺษุสฺย จีวเร เจตาปนานิ ปฺรติคฤหฺณีตุํฯ จีวรนฺตุ วยํ ปฺรติคฤหฺณามะ กาเลน สมเยน กลฺปิกํ ทียมานํฯ เอวมุกฺโต โส ทูโต ตํ ภิกฺษุเมว วาทยนฺติฯ ปุนรารฺย เกจิทฺภิกฺษุณํา ไวยาปฤตฺยงฺกโรติฯ อากํากฺษามเณ น ภิกฺษุณา สนฺตา ไวยาปฤตฺยํกรํ วฺยปทิศิตวฺยาะฯ อารามิกา วา เอเต อายุษฺมนฺ ภิกฺษุณา ไวยาปฤตฺยํกราเย ภิกฺษุณํา ไวยาปฤตฺยํ กโรนฺติฯ เอวมุกฺโต โส ทูโต เยน ไวยาปฺรตฺยํกราสฺเตโนปสํกฺรมิตฺวา ตนฺไวยาปฺรตฺยํกราเนวํ วเทย สาธุ โข ปุน ยูยมายุษฺมนฺโต ไวยาปฺรตฺยํกรา อิเม หิ จีวรเจตาปเน หิ จีวรํ เจตาปยิตฺวา อิตฺถํ นาม ภิกฺษุํ จีวเรณาจฺฉาเทถฯ กาเลน สมเยน กลฺปิเกนานวทฺเยน โส จ ทูโต ตานฺไวยาปฤตฺยํกรานฺ สํชฺญาปยิตฺวา เยน โส ภิกฺษุสฺเตโนปสํกฺรมิตฺวา ภิกฺษูเมว วเทย เย ขลุ อารฺเยณ ไวยาปฤตฺยํกรา วฺยปทิษฺฏาสฺเต มยา สํชฺญาปฺตาสฺตามุปสํกฺรเมยามิ อาจฺฉาทยิษฺยนฺติฯ เต จีวเรณ กาเลน สมเยน กลฺปิเกนานวทฺโย น อากํากฺษมาเณน ภิกฺษุณา จีวรานฺวิเกน เต ไวยาปฤตฺยกราสฺเตโนปสํกฺรมิตฺวา เต ไวยาปฤตฺยํกราะฯ สกฤต ทฺวิตฺถิขุตฺโต ตฺริตฺถุขุโต ยาจยิตวฺยา วิชฺญปยิตวฺยาะฯ อโถ อายุษฺมนฺโต ภิกฺษุสฺย จีวเรณ ภิสกฤต ทฺวิกฺขุตฺโต ตฺริกฺขุตฺโต โจทยนฺโต วิชฺญาปยนฺโต ตํ จีวรมภินิษฺปาเทย อิตฺเยตตฺกุศลนฺโนเจทภินิษฺปาเทย จตุกฺขุตฺโต ปญฺจขุตฺโต ษฑฺขุตฺโต ปรมนฺเตน ภิกฺษุณา ตูษฺณีํ ภูเตน อุทฺเทเศ สฺถาตวฺยํฯ จตุกฺขุตฺโต ปญฺจกฺขุตฺโต ษฑฺกฺขตฺโต ปรมํ ตูษฺณีภูโต อุทฺเทเศ ติษฺฐนฺโต ตํ จีวรมภินิษฺปาเทย อิตฺเยตตฺกุศลํ โนเจทภินิษฺปาเทย ตํ ทุตฺตยนฺโต วาจฺยายมนฺโต วาตํ จีวรมภินิษฺปาเทย อภินิษฺปนฺเน จีวเร นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺฯ โน เจทภินิษฺปเทย เยน เสตานิ ราชฺญา วา ราชโภคฺเยน วา อิเตน จีวรเจตาปนานิ เปฺรษิตานิฯ ตตฺร เตน ภิกฺษุณา สฺวยํ วาคนฺต วฺยํฯ อิโต วา ปฺรติรูโป เปฺรษยิตวฺโย ยานิ ข อายุษฺมนฺต หิ อิตฺถํ นามํ ภิกฺษูมุทฺทิศฺย อิเตน จีวรเจตาปนานิ เปฺรษิตานิ น ข ตานิ ตสฺย ภิกฺษุสฺย กิญฺจิทถฺถมฺกโรนฺติฯ ยุญฺชนฺเต ยะ ยไถนํ สกํ ธรฺมฺมา โส วิปฺรณธิศิษฺยตีติ อิยมนุสามีจีฯ

อุทฺทานํ๚ [๑] ทศาหํ [๒] วิปฺรวาโส [๓] อกาเล จ [๔] ปฺรติคฺรโห [๕] โธวนา [๖] ยาจนา [๗-๘] จิรวรสานฺตโรตฺตรํ ทฺเว จ [๙] วิกลฺเปน [๑๐] ราชา จฯ ปฺรถโม วคฺคะ๚

๑๑. โย ปุนภิกฺษุะ ศุทฺธกาณกานาเมฑกโลมานํานฺนวํ สนฺถตํ การาเปย นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
๑๒. นวํ สนฺถตํ ภิกฺษุณา การาปยมาเณนศุทฺธกาณกานาเมฑกโลมานํา ทฺเว ภาคา อาทยิตวฺยาสฺตฤตีโย โอทาติกานํา จตุตฺโถ โคจริกาณํา ตทุตฺตริมาทิเยย นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺฯ
๑๓. โย ปุนภิกฺษูะ เกาเศย มิศฺราณาเมฑก โลมานานฺนวํ สนฺถตํ การาเปย นิสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
๑๔. นวํ สนฺถตํ ภิกฺษุณา การาปยมาเณน ปฺรกามํ ษฑฺวรฺษาณิ ธารยิตวฺยํฯ ตโต จ ภิกฺษุะ ปฺรตฺโยตฺตเรณ ปุราเณ สนฺถตํ วิสรฺชฺชยิตฺวา วา อวิสรฺชฺชยิตฺวา วา อนฺยนฺนวสนฺถตํ การาเปย กลฺยาณกามตามุปาเทย อนฺยตฺร สมุตีเย นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺฯ
๑๕. นวํ สนฺถตํ นิษีทนํ ภิกฺษุณา การาปยมาเณน, ตโต ปุราณสนฺถตาโต สมนฺตาตฺสุคตวิตสฺตินา ภาโค อาทยิตวฺโย นวสฺย ทุวฺวณฺณีกรณาถ ตโต จ ภิกฺษุรนาทาย นวสํตฺถตํ นิษีทนํ การาเปย นิสรฺคฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
๑๖. ภิกฺษุสฺย โข ปุนรธฺยานมาคฺเค ปฺรติปนฺนสฺย อุตฺปทฺเยอ เอฑกโลมานิ อากํากฺษมาเณน ภิกฺษุณา ปฺรติคฤหฺณิตวฺยํ หฺณิปฺรติคฤตฺวา สามํ ตฺริโยชนปรมํ หรฺตฺตวฺยมนฺเต อนฺยสฺมิหารเก ตทุตฺตริํ หาเรยมนฺเต วา อมนฺเต วา อนฺยสฺมิหารเก นิสรฺคิก ปาจตฺติกมฺฯ
๑๗. โย ปุน ภิกฺษุรนฺยาติกาเย ภิกฺษุณีเย เอฑกโลมานิ โธวาเยย วา รํชาเยย วาฯ วิชฏาปเยทฺ วา นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺฯ
๑๘. โย ปุนภิกฺษุะ สฺวหสฺตํ ชาตรูปรชตมุทฺคฤหฺณเยย วา อุทฺคฤหฺณาเยย อนฺตมสโต อิห นิกฺษิเปหีติ วา วเทยฯ อุปนิกฺษิปฺตํ วา สาทิเยย นิะสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
๑๙. โย ปุนภิกฺษุรเนกวิธํ กฺรย วิกฺรยํ วฺยวหารํ สมาปทฺเยย สํยฺยถีทํ อิมํ กฺริณ อิโต กฺริณ เอตฺตก เสตฺตเก กฺรีณาหีติ วา วเทย นิะสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
๒๐. โย ปุนภิกฺษุรเนกวิธํ ชาตรูปรชตวิกฤติวฺยวหารํ สมาปทฺเยย นิะสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚

อุทฺทานํฯ [๑๑-๑๒] ศุทฺธกาลกานํา ทฺเว ภาคา [๑๓] ไกเศยมิศฺร [๑๔] ษฑฺวรฺษาณิ [๑๕] นิษีทนํ [๑๖] อธฺวานมาโค [๑๗] วิชฏาเปย [๑๘] สฺวหสฺตํ [๑๙] กฺรยวิกฺรย [๒๐] วิกฤติวฺยวหาเรณ๚ทฺวิตีโย วคะ๚

๒๑. ทศาหปรมํ ภิกฺษุณา อติเรกปาตฺรํ ธารยิตวฺยํ ตทุตฺตริํ ธาเรย นิะสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
๒๒. โย ปุนภิกฺษู อุนปญฺจวนฺธนวทฺเธน ปาเตฺรณ อนฺยํ นวํ ปาตฺรํ ปรฺยาเยย อิมาตามุปาทายฯ เตน ภิกฺษุณา ตํ ปาตฺรํ ภิกฺษูปรฺยาเย นิะสริตวฺยํฯ โย ตหิ ภิกฺษู ปรฺยาเย ปาตฺรปรฺยนฺโต ภวติฯ โส ตสฺย ภิกฺษุสฺย อนุปฺรทาตวฺโยฯ เอวํ เต อายุษฺมานฺปาโตฺร ภารยิตวฺโย ยาวทฺเภทน [นิสฺสรฺคิก] ปาจตฺติกมฺฯ
๒๓. ยานิ โข ปุนริมานิ คิลานปฺรติเปษณียานิ ไภษชานิ ภวนฺติฯ สํยฺยถีทํ สปิสฺไตลมธุผาณิตํฯ เอวํ รูปาณิ คิลาเนน ภิกฺษุณามกฤตฺยาภิคฤหีตานิ กฺษมเตฯ สปฺตาหํ สนฺนิธิการํ ปริภุชิตํฯ สนฺตเศษนฺนิสฺสริตวฺยํฯ ตทุตฺตริตวฺยํ ตทุตฺตริํ ขาเทย วา ภุํเชย วา สนฺตเศษนฺน นิสฺสเรย นิะสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺฯ
๒๔. โย ปุนภิกฺษุภิกฺษุสฺย จีวรํ ทตฺตฺวา ยถาทุษฺโต โทษาตฺกุปิโต อนาทมาโน อาจฺฉานฺเทย วา อาจฺฉานฺทาเปย วา อาหร[ติ] ภิกฺษุจีวรํ น เต ทเทมีติ วา วเทย นิะสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
๒๕. มาโส เศโษ คฺรีษฺมาโณมิติ ภิกฺษุณา วรฺษาศาฏิกา จีวรปรฺเยษิตวฺยํ อรฺทฺธมาโส อวศิษฺโฏติ กฤตฺวา มุษิตวฺยมฺ๚ ตโต จ ภิกฺษุะ ปฺรตฺยําตเรณ วรฺษาศาฏิกา จีวรํ ปรฺเยเปย กฤตฺวา วาสฺตาเยย นิะ สรฺคิก ปาจตฺติกมฺฯ
๒๖. โย ปุนภิกฺษูะ สฺวยํ ยาจิกาย สูตฺรนฺตนฺตุวาเยน จีวรํ ธุนาเยย นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
๒๗. ภิกฺษูํ โข ปุนรุทฺธิศฺย อนฺยตโร คฤหปติรฺวฺวา คฤหปติปุโตฺร วา ตนฺตุวาเยน จีวรํ ธุนาเยย เต เอว ภิกฺษูะ ปูวฺเว อปฺรวาริโต อุปสํกฺรมิตฺวา วิกลฺปมาปทฺเยย สาธุ โข ปุนสฺตมายุษฺมนฺนิมํ จีวรมายตํ จ กโรหิ วิสฺตฤตํ จ กโรหิ สุวุตฺตํ จ กโรหิฯ สุตจฺฉิตํ จ กโรหิ สุวิลิขิตํ จ กโรหิฯ อปฺเปว นาม วยํ ปิ ตวกิญฺจิเทว มาตฺรามุปสํหเรมฯ มาษกมฺวาฯ มาษการฺทฺธมฺวา ปิณฺฑปาตฺรมฺวา ปิณฺฑปาตฺราหิมฺวาฯ ตตฺร จ โส ภิกฺษุเรวํ วทิตฺวา น กิญฺจิเทวมาตฺรามุปสํหเรยฯ มาษกมฺวาฯ มาษการฺทฺธมฺวาฯ ปิณฺฑปาตฺรมฺวา ปิณฺฑปาตฺราหิมฺวาฯ อภินิษฺปนฺเน จีวเร นิสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚
๒๘. ทศาหานาคตํ โข ปุนเตฺรมาสํ การฺติกี เปาณฺณมาสี อุตฺปทฺเยย ภิกฺษูสฺย อาตฺยายิกํ จีวรมตฺยายิกํ มนฺยมาโน น ภิกฺษุณา ปฺรติคฤหฺณิตวฺยํฯ ปฺรติคฤหฺณิตฺวา ยาวนฺจีวรทานกาลสมยํ นิกฺษิปิตวฺยํฯ ตทุตฺตริํ นิกฺษิเปย นิสรฺคิก ปาจตฺติกมฺฯ
๒๙. อุปวรฺษ โข ปุนะ เตฺรมาสํ การฺติกี เปาณฺณมาสี ภิกฺษุจารณฺยเก ศยนาสเน วิหรนฺติฯ สมเย สปฺรติภเยฯ สศํก สมฺมเตฯ อากํากฺษมาเณน ภิกฺษุณา ตฺรยาณํา จีวราณามนฺยตรานฺยตรํ จีวรํ มนฺตรคฤเห นิกฺษิปิตวฺยํฯ สฺยาตฺตสฺยา ภิกฺษูสฺย โกจิเทว ปฺรตฺยโย ตสฺมาจฺจีวราทฺวิปฺรวาสาย ษฑาหปรมนฺเตน ภิกฺษุณา ตสฺมาจฺจีวราทฺวิปฺรวสิตวฺยํฯ ตทุตฺตริํ วิปฺรวเสย อนฺยตฺร ทีฆีสมุเตเย นิสฺสรฺคฺคิก ปาจตฺติกมฺฯ
๓๐. โย ปุนภิกฺษู ชานนฺ สําธิกํา ลาภํ สํเฆ ปริณตมาตฺมโน ปริณาเมย นิสฺสรฺคิก ปาจตฺติกมฺ๚

อุทฺทานํฯ [๒๑] ปาตฺร [๒๒] พนฺธนํ [๒๓] ไภษชฺญ [๒๔] มาจฺเฉโท [๒๕] วรฺษาศาษฺฏิกา [๒๖-๒๗] ตนฺตุวาเยน ทฺเว [๒๘] ทศาหานาคต [๒๙] มุปวรฺษ [๓๐] ปริณามเนน ตฤตีโย วคะ๚

อุทฺทิษฺตาะฯ โข ปุนะ รายุษฺมนฺโต ตฺริํศนฺนิะสรฺคฺคิก ปาจตฺติกา ธรฺมฺมาสฺตตฺรายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิกจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะ ทฺวิตียมฺปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะฯ ตฤติยมฺปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะฯ ปริศุทฺธาตฺรายุษฺมนฺโต ยสฺมาตฺตูษฺณีเมวเมตํ ธารยามิฯ

---

[ ๙๒ ปาจตฺติกา ธรฺมา ]

อิเม โข ปุนรายุษฺมนฺโต ทฺวานวติํ ศุทฺธปาจตฺติกา ธรฺมา อนฺวรฺทฺธมาสํ สูเตฺร ปฺราติโมเกฺษ อุทฺเทศมาคจฺฉนฺติฯ
๑. สํปฺรชานมฤษาวาเท ปาจตฺติกมฺฯ
๒. โอมฤษฺยวาเท ปาจตฺติกมฺฯ
๓. ภิกฺษุปิศุนฺเย ปาจตฺติกมฺฯ
๔. โย ปุนภิกฺษู ชานํ สํฆสฺยาโฆกรณานิฯ ธรฺมฺเมณ วินเยน วิหิตานิ วฺยุปศานฺตานิ ปุนะ กรฺมฺมาย อุโขเฏย อิทํ ปุนะ กรฺมฺมกรฺตฺตวฺยํ ภวิษฺยตีติ เอตเทว ปฺรตฺยยํ กฤตฺวา อนนฺยมิมนฺตสฺย ภิกฺษูสฺย อุโขฏนํ ปาจตฺติกมฺฯ
๕. โย ปุนภิกฺษุรกลฺปิยกาโร มาตฤคฺรามสฺย ธรฺมเทเศย อุตฺตริจฺฉหิ ปญฺจาหิ วาจาหิ อนฺยตฺร วิชฺญปุรุษ ปุทฺคเลน ปาจตฺติกมฺฯ
๖. โย ปุนภิกฺษูรนุปสํปนฺนํ ปุทฺคลํ ปทโศ ธรฺมฺมวาเจย ปาจตฺติกมฺฯ
๗. โย ปุนภิกฺษุรนุปสํปนฺนสฺย ปุทฺคลสฺย สนฺติเก อาตฺโมปนายิกมุตฺตริมนุษฺยธรฺมฺมมลมารฺยชฺญานทลนํ ทฺวิเศษาธิคมมฺปฺรติชาเนย อิติ ชานามิ อิติ ปศฺยามีติ ภูมิ ตสฺมิํ ปาจตฺติกมฺ๚
๘. โย ปุนภิกฺษูรฺชฺชานนฺ ภิกฺษูสฺย ทูถูลฺลามาปตฺติมนุปสํปนฺนสฺย ปุทฺคลสฺย สนฺติเก อาโรเจย อนฺยตฺร กฤตเย ปฺรกาศนาสมฺมุตีเย ปาจตฺติกมฺฯ
๙. โย ปุนภิกฺษุรฺชฺญานสําธิเก ลาเภ ภาชียมาเน ปูรฺวฺเว สมนุโช ภูตฺวา ปศฺจาตฺขิยา ธรฺมฺมมาปทฺเยย ยถาสํสฺตุตเมวายุษฺมนฺโต ยานํ สําธิกํ ลาภํ สํเฆ ปริณตํ ปุทฺคโล ปุทฺคลสฺย ปริณามยตีติ ปาจตฺติกมฺ๚
๑๐. โย ปุนภิกฺษูรนฺวรฺทฺธมาสํ สูเตฺร ปฺราติโมเกฺษ อุทฺทิศฺยมาเน เอวํ วเทย กิํ ปุนรายุษฺมนฺโต อิเม หิ กฺษุทฺราศฺจ กฺษูเทฺร หิ ศิกฺษาปเท หิ อุทฺทิษฺเต หิ ยาวเทว ภิกฺษุณํา เกากฤตฺยาย วิฆาตาย วิเลขาย สํวรฺตฺตตีติ ศิกฺษาวิครฺหณปาจตฺติกมฺ๚

อุทฺทานมฺฯ [๑] มฤษา [๒] โอมฤษฺย [๓] เปศุนฺย [๔] อุโขฏน [๕] ธรฺมฺเมเทศนา [๖] ปทโศ [๗] วิเศษณ [๘] มาโรจนา [๙] ยถาสํสฺตุต [๑๐] วิครฺหเณนฯ ปฺรถโม วคฺคะ๚

๑๑. พีชคฺรามภูตคฺราม ปาตาปนเก ปาจตฺติกมฺ๚
๑๒. อนฺยวาท วิหิํสนเก ปาจตฺติกมฺ๚
๑๓. โอธฺยายน กฺษียนเก ปาจตฺติกมฺ๚
๑๔. โย ปุนภิกฺษูะ สําธิเก ภิกฺษุวิหาเร อทฺยวกาเศ มญฺจมฺวา ปีฐมฺวา วิศิกรํมฺวา จตุรคฺรกํ วา กุจฺจมฺวา พิมฺโพหนมฺวา ปฺรชฺญาเยยตฺวา วาฯ ปฺรชฺญายายตฺวา วา ตโต ปฺรกฺรมนฺโต น อุทฺวเรย วา น อุทฺวราเยย วา อนามนฺตฺรยิตฺวา วา ปฺรกฺรเมย ปาจตฺติกมฺ๚
๑๕. โย ปุนภิกฺษูะ สําธิเก ภิกฺษุวิหาเร อนฺโตศยฺยํา ปฺรชฺญาเยตฺวา ปฺรชฺญยาเยตฺวา [วา]ฯ ตโต ปฺรกฺรมนฺโต น อุทฺวเรย วา น อุทฺวราเยย วา อนามนฺตฺรยิตฺวา วา ปฺรกฺรเมย ปาจตฺติกมฺ๚
๑๖. โย ปุนภิกฺษู ภิกฺษูสฺย ทุษฺโต ทุษานฺกุปิโต อนาตฺตมโน สําธิกา ภิกฺษุวิหารา ภิกฺษูนฺนิกเฒย วา นิกฒฺฒาเยอ วา อนฺตมสโต นิหิ ภิกฺษูติ วา วาเทย ปาจตฺติกมฺ๚
๑๗. โย ปุนภิกฺษุ สําธิเก ภิกฺษูวิหาเร ชานนฺภิกฺษูณํา ปูรฺวฺวปฺรชฺญปฺตา หิ ศยฺยํา หิ ปศฺจาทคตฺวา มธฺเย ศยฺยํา ปฺรชฺญาเยย ยสฺโยทฺวหิษฺยติ โส ปฺรกฺรมิษฺยตีติ เอตเทว ปฺรตฺยยํ กฤตฺวา อนนฺยมิมํ ตสฺย ภิกฺษูสฺย อุทฺวาหน ปาจตฺติกมฺ๚
๑๘. โย ปุนภิกฺษูะ สําธิเก ภิกฺษูวิหาโรปริ ไวหายสํ กุฏิกาเย อาหตฺย ปาทเก มํเจ วา ปีเฐ วา อภินิษีเทย วา อภินิปทฺเยย วา ปาจตฺติกมฺ๚
๑๙. โย ปุนภิกฺษูชฺชานนฺสปฺราณเกโนทเกน ตฤณํ วา มฤตฺติกํา วา สิํเจย วา สิํจาเยย วา ปาจตฺติกมฺ๚
๒๐. มหลฺลกํ ภิกฺษุณา วิหารํ ฉาทาปยมาเนน ยาวทฺวารโกษา อคลปฺรติษฺฐาน มาโลกสนฺธิปริกรฺมฺมมุปาทาย ทฺเว วา ตฺรโย วา จฺฉาทนปรฺยายา อธิษฺฐิหิตวฺยาะฯ อลฺปหริเต สฺถิเตน ตทุตฺตริํ อธิษฺฐิเหย อลฺปหริเต สฺถิโตปิ ปาจตฺติกมฺ๚

อุทฺทานํ [๑๑] พีชํ [๑๒] อนฺยวาทํ [๑๓] อุธฺยายนํ [๑๔] มญฺจ [๑๕] สยฺยา [๑๖] นิกฏฺฏนํ [๑๗] ปูรฺวฺโวปคตํ [๑๘] ไวหายสํ [๑๙] อุทก [๒๐] จฺฉาทเนน๚ ทฺวิตีโยวคะ๚

๒๑. โย ปุนภิกฺษู อสมฺมโต ภิกฺษุณีโมวเทย ปาจตฺติกมฺฯ
๒๒. สมฺมโตวาปิ ภิกฺษูะ ภิกฺษูณีโมวเทย วิกาเล อสฺตํคเต สูเย อนูหเต อรุเณ ปาจตฺติกมฺ๚
๒๓. โย ปุนภิกฺษู โอวาทเปฺรโกฺษ ภิกฺษุณี อุปาศฺรยมุปสํกฺราเมย สนฺตํ ภิกฺษูมนามนฺตฺรยิตฺวา อนฺยตฺร สมเย ปาจตฺติกมฺ๚
ตตฺรายํ สมโย คิลานาภิกฺษุณี โอวทิตวฺยาะ อนุศาสิตวฺยาะ ภวติ อยมตฺรสมโย๚
๒๔. โย ปุนภิกฺษู ภิกฺษุไมวํ วเทย อามิษเหโต อายุษฺมนฺภิกฺษู ภิกฺษูณีํ โอวทตีติ ปาจตฺติกมฺ๚
๒๕. โย ปุนภิกฺษู ภิกฺษูณีย สารฺธเมโก เอกาเอรโห นิษทฺยํา กลฺเปย ปาจตฺติกมฺ๚
๒๖. โย ปุนภิกฺษู ภิกฺษูณียสารฺธํ สํวิธาย อธฺวานมาคํ ปฺรติปทฺเยย อนฺตมสโต คฺรามานฺตรํ ปิ อนฺยตฺรสมเย ปาจตฺติกมฺ๚ ตตฺรายํ สมโย มาโค ภวติฯ สภโย สปฺรติภโย สาสํกสมฺมํโต อยมตฺร สมโยฯ
๒๗. โย ปุนภิกฺษุ ภิกฺษุณียสารฺธํ สํวิธาย เอกนาวํา อภิรุเหย อุรฺทฺธคามินีมฺวา อโธคามินีมฺวา อนฺยตฺร ติรฺยาตฺตรณาย ปาจตฺติกมฺ๚
๒๘. โย ปุนภิกฺษู อนฺยาติกาเย ภิกฺษุณีเย จีวรํ ททฺยาทนฺยตฺร ปตุนฺตเกน ปาจตฺติกมฺ๚
๒๙. โย ปุนภิกฺษุรนฺยาติกาเย ภิกฺษุณีเย จีวรํ สีเวย วา สีวาเยย วา ปาจตฺติกมฺ๚
๓๐. โย ปุนภิกฺษูรฺชานนฺภิกฺษุณี ปริปาจิตํ ปินฺฑปาตฺรํ ปริภุํเชย อนฺยตฺร ปูรฺวฺเวคฤหี สมารมฺเภ ปาจตฺติกมฺ๚

อุทฺยานํ๚ [๒๑] อสมฺมโต [๒๒] สมฺมโตรปิ [๒๓] โอวาโท [๒๔] อามิษํ [๒๕] นิษทฺยาจ [๒๖] อธฺวานมารฺโค [๒๗] นาวา จ [๒๘] เทติฯ [๒๙] สีเวติ [๓๐] ปริปาจเนน๚ ตฤตีโย วรฺคะ๚

๓๑. เอกาหปรมํ ภิกฺษุณา อคิลาเนน อวสถปินฺฑปาโตฺร ปริภุํญฺชิตวฺยา ตทุตฺตริํ ปริภุํชฺเย ปาจตฺติกมฺ๚
๓๒. ปรมฺปราโภชเน อนฺยตฺร สมเย ปาจตฺติกมฺฯ
ตตฺรายํ สมโยฯ คิลานสมโย จีวรทานกาลสมโย อยมตฺร สมโยฯ
๓๓. โย ปุนภิกฺษุรฺภุญฺชาวีปฺรวาริโต อุตฺถิโต อาสนาโต อนติริกฺตํ กฤตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ขาเทย วา ภุํญฺเชย วา ปาจตฺติกมฺ๚
๓๔. โย ปุนภิกฺษุชานนฺภิกฺษู ภุกฺตาวิปฺรวาริตมุตฺถิตมาสนาโต อาสาทนาเปฺรโกฺษ อนติริกฺตกฤเตน ขาทนีเยน วา โภชนีเยน วา อุปนิมนฺเตฺรย เอหิ ภิกฺษุ ขาทารฺหํ ภุํชาหีติ วา วเทย ภุกฺตสฺมิํ ปาจตฺติกมฺ๚
๓๕. โย ปุนภิกฺษูรทินฺนมปฺรติคฺราหิตํ มุขทฺวาริกมาหารมาหาเรย อนฺยโตฺรทก ทนฺตโปเณ ปาจตฺติกมฺ๚
๓๖. วิกาลาโภชเน ปาจตฺติกมฺฯ
๓๗. สนฺนิเธการ โภชเน ปาจตฺติกมฺฯ
๓๘. ภิกฺษุํ โข ปุนะ กูเล หิ อุปสํกฺรานฺตํ ปฺรวาเรตฺสุปูเวหิ วา มนฺเถ หิ วา ตถา ปฺรวาริเตน ภิกฺษุณา ยาวนฺตฺริปาตฺรปูรปรมํ ตโต ปฺรติคฤหฺณิตวฺยํฯ ปฺรติคฤหฺณิตฺวา วหิรฺทฺวานีหริตวฺยํ วหิรฺทฺวานีหริตฺวา อคิลานเก หิ ภิกฺษู หิ สารฺธํ สมฺวิภชิตฺวา ขาทิตวฺยํ ภุํชิตวฺยํ ตทุตฺตริํ ปฺรติคฤหฺณิตฺวา วหิรฺทฺวานีหริตฺวา อคิลานเก หิ ภิกฺษู หิ สารฺทฺธํ สมฺวิภชิตฺวา วา อสํวิภชิตฺวา วา ขาเทว วา ภุํเชย วา ปาจตฺติกมฺฯ
๓๙. ยานิ โข ปุนริมานิ ปฺรณีตสมฺมตานิ โภชนานิ ภวนฺติ สํยฺยถีทํ สรฺปิสฺติลํ มธุผาณิตํ ทุคฺธํ ทธิ มตฺสฺยํ มาสํ โย ปุนภิกฺษูเรวํ รูปาณิ ปฺรณีตสมฺมตานิ โภชนานิ อาตฺมาตฺวาย อคิลาโน กูเล หิ วิชฺเญเปตฺวา วา วิชฺญาปเยตฺวา วา ขาเทย วา ภุํเชย ปาจตฺติํกมฺฯ
๔๐. คณโภชเน อนฺยตฺรสมเย ปาจตฺติกํฯ
ตตฺรายํ สมโย คิลานสมโย จีวรทานกาลสมโย อธฺวานคมนสมโย นาวาภิโรหณสมโย มหาสมโย ศฺรวณภุกฺตํ อยมตฺรสมโยฯ

อุทฺยานํฯ [๓๑] อาวสโถ [๓๒] ปรมฺปรา [๓๓] ปฺรวารณา [๓๔] อาสทนา [๓๕] อทินฺนํ [๓๖] วิกาลํ [๓๗] สํนิธิํ [๓๘] มนฺถํา [๓๙] วิชฺญปฺติะ [๔๐] คณโภชเนน๚ จตุรฺโถ วรฺคะ๚

๔๑. โย ปุนรฺภิกฺษุราตฺมารฺถาย อคิลาโน โกฺษภิสฺมินฺวิตาปนา โปฺรกฺโตฯ ตฤณํ วา กาษฺฐํ วา โคมยํ วา สกลิกําวา โอษมฺวา สํการมฺวา อาทปเหย วา อาทหาเยย วา อนฺยตฺร สมเย ปาจตฺติกมฺฯ
๔๒. โย ปุนรฺภิกฺษุรนุปสํปนฺเนน ปุทฺคเลน สารฺทฺธํ อุตฺตริ ทฺวิราตฺรํ ตฺริราตฺรํ วา สหคารศยฺยํา กลฺเปย ปาจตฺติกมฺฯ
๔๓. โย ปุนรฺภิกฺษุรฺภิกฺษูณํา กรฺมณาจฺฉนฺทนฺทตฺวา ปศฺจาทฺทุษฺโฏ โทษานฺกุปิโต อนาตฺตมโน เอวํ วเทย อทินฺนํ เม จฺฉนฺโท ทุรฺทฺทินฺโน เม จฺฉนฺโท อกฤตานฺเยตานิ กรฺมาณิ ทุษฺกฤตานฺเยตานิ กรฺมาณิ นาหเม เตษํา กรฺมณาจฺฉนฺทํ เทมีติ วเทย ปาจตฺติกมฺ๚
๔๔. โย ปุนภิกฺษู ภิกฺษูเมวํ วเทย เอหิ ตฺวํ มายุษฺมานฺคฺรามํ ปินฺฑาย ปฺรวิศิษฺยามะฯ อหญฺจ เต ตตฺร กิญฺจิทาปยิษฺยํฯ โส ตตฺร ตสฺย กิญฺจิทาปยิตฺวา วา อทาปยิตฺวา วา ปศฺจาทุทฺโยชนํ ปฺรโกฺษ เอวํ วเทย คจฺฉ ตฺวมายุษฺมนฺนเม ตฺวยา สารฺธํ ผาสุ ภวติ กถาย วา นิษทฺยาย วาฯ เอกสฺไย จ มม ผาสุ ภวติฯ กถาย วา นิษทฺยาย วา เอตเทว ปฺรตฺเยยํ กฤตฺวา อนนฺยมิมนฺตสฺย ภิกฺษุสฺย อุทฺโยชน ปาจตฺติกมฺฯ
๔๕. โย ปุนภิกฺษุ ภิกฺษูเนวํ วเทย ตถาหมายุษฺมานฺโต ภควตา ธรฺมฺมนฺเทศิตมาชานามิ ยถา เย อิเม อนฺตรายิกา ธรฺมา อุกฺตา ภควตา ตานฺปฺรติเสวโต วา นาลมนฺตรายายฯ โส ภิกฺษู ภิกฺษู หิ เอวมสฺย วจนีโย มา อายุษฺมนฺเนวมฺวท มา ภควนฺตมฺ อาจกฺษฯ อสตา พุทฺธฺยาหี เตน อนฺตรายิกา เอวมายุษฺม นฺธรฺมาะ สมานา อนฺตรายิกา ธรฺมา อุกฺตา ภควตา อลญฺจ ปุนสฺตานฺ ปฺรติเสวโต อนฺตรายายฯ เอวํ จ โส ภิกฺษุ ภิกฺษุหิ วุจฺยมาโน ตํ วสฺตุํ ปฺรตินิสฺสเรย อิตฺเยตํ กุศลานฺโน จ ปฺรตินิสฺสเรยฯ โส ภิกฺษุ ภิกฺษุหิ ยาวนฺตฤตียกํ สมนุคฺราหิตวฺโย สมนุภาษิตวฺโย ตสฺย วสฺตุสฺย ปฺรตินิสฺสคาย ยาวนฺตฤตียกํ สมนุคฺราหิยมาโณ วา สมนุภาษิยมาโณ วา ตํ วสฺตุํ ปฺรตินิสฺสเรย อิตฺเยตํ กุศลํ โน จ ปฺรตินิะสเรย โส ภิกฺษูะ สมเคฺรณ สํเฆน อุกฺษิปิตวฺโย อิมํ ตสฺย ภิกฺษุสฺย อุเกฺษปณ ปาจตฺติกมฺ๚
๔๖. โย ปุน ภิกฺษุรฺชานนฺภิกฺษุ ตถา อุกฺษิปฺตํ สมเคฺรณ สํเฆน ธรฺเมณ วินเยน ยถาวาทิํ ตถา การิตํา ปาปิกํา ทฤษฺฏิํ อปฺรตินิสฺสรณํ ตํ อกฤตานุธรฺมฺมํ สภุํเชย วา สํวเสย วา สหคารศยฺยามฺวา กลฺเปย ปาจตฺติกมฺฯ
๔๗. ศฺรมณุทฺเทโศปิ เจเทวํ วเทยํ ต ถาหมายุษฺมานฺโต ภควตา ธรฺมเทศิตมาชานามิ ยถา เย อิเม อนฺตรายิกา กามา อุกฺตา ภควตา ตานฺปฺรติเสวโต นาลมนฺตรายาย โส ศฺรมณุทฺเทโศ ภิกฺษูหิ เอวมสฺย วจนีโย มา อายุษฺมนฺ ศฺรมณุทฺเทศ เอวมฺวท มา ภควนฺตมสฺยาจกฺษ อสตาทุทฺคฤหีเตน อนฺตรายิกา เอวายุษฺมนฺศฺรมณุทฺเทศกามาะฯ สมานา อนฺตรายิกาะ กามา อุกฺตา ภควตา อลํ จ ปุนสฺตานฺปฺรติเสวโต อนฺตรายายฯ เอวญฺจ โส ศฺรมณุทฺเทโศ ภิกฺษู หิ วุจฺยมาโน ตํ วสฺตุ ปฺรตินิะสเรย อิตฺเยตํ กุศลนฺโน จ ปฺรตินิสฺสเรยสฺโต ศฺรมณุทฺเทโศ ภิกฺษูหิ ยาวนฺตฤตียกํ สมนุคฺราหิตวฺโย สมนุภาษิตวฺโย ตสฺย วสฺตุสฺย ปฺรตินิะสฺสคาย ยาวนฺตฤตียกํ สมนุคฺราหิยมาโณ วา สมนุภาษิยมาโณ วา ตํ วสฺตุํ ปฺรตินิะสเรย อิตฺเยตํ กุศลนฺโน จ ปฺรตินิะสเรยะ โส ศฺรมณุทฺเทโศ ภิกฺษู หิ นาศยิตวฺโย อทฺยทเคฺรณ เต อายุษฺมนฺ ศฺรมณุทฺเทศ น ไจว โส ภควานสฺตถาคโต(?)รฺหนฺสมฺยกฺ สํพุทฺเธ ศาสฺตาวฺยปทิศิตวฺโย ยํ ปิ จ ทานิ ลภสิ ภิกฺษูรฺหิ สารฺธํ ทฺวิราตฺรํ วา ตฺริราตฺรมฺวา สหคารศยฺยํา สายิเต อทฺยทเคฺรณ นาสฺติ คจฺฉนสฺย จล ปฺรปลาหิฯ โย ปุนภิกฺษู ชานนฺตถารฺมศิตํ ศฺรมณุทฺเทศํ ยถาวาทีนฺตถา การิตํา ปาปิกํา ทฤษฺฏิมปฺรตินิะสรนฺตํ อกฤตานุธรฺมฺม อุปสฺถาเย วา อุปลาเยย วา สํภุํเชย วา สํวเสย วา สหคารศยฺยํา วา กลฺเปย ปาจตฺติกมฺฯ
๔๘. นวจีวรลาภินา ภิกฺษุณา ตฺรยาณามฺทุวรฺณีกรณานามนฺยตรานฺยตรํ ทุรฺวฺวณฺณีกรณสาทยิตวฺยํฯ นีลมฺวา กรฺทมมฺวา กาลศฺยามนฺวา ตโต จ ภิกฺษูรนาทาย นวํ จีวรปริภุํเชย ปาจตฺติกมฺฯ
๔๙. โย ปุนรฺภิกฺษูรนฺยตฺร อธฺยาราเม วา อธฺยาวสเถ วาฯ รตนมฺวา รตนสํมตมฺวา อุทฺคฤหฺณาย วา อุทฺคฤหฺณาเยย วา ปาจตฺติกมฺฯ อากํากฺษมาเณน ภิกฺษุณา รตนมฺวา รตนสมฺมตมฺวาฯ อธฺยาราเม วา อธฺยาวสเถ วา อุทฺคฤหฺณีตวฺยํ วา อุทฺคฤหฺณายยิตวฺยํ วา ยสฺย ภวิษฺยติ โส หริษฺยตีติ เอตเทวปฺรตฺยยํ กฤตฺวา อนนฺยมิยมตฺรสามีจีฯ
๕๐. อนฺวรฺทฺธมาสํ สฺนานมุกฺตํ ภควตา อนฺยตฺรสมเย ปาจตฺติกมฺฯ
ตตฺรายํ สมโย ทฺวฺยรฺทฺโธ มาโส เศเษ คฺรีษฺมาณามฺวรฺษาณํา จ ปุริโม มาโส อิตฺเยเต อรฺธาตีย มาสะ ปริทาหกาลสมโย อธฺวานคมนกาลสมโย คิลานสมโย กรฺมสมโย วาตสมโย วฤษฺฏิสมโย อยมตฺรสมโยะฯ

อุทฺยานมฺ๚ [๔๑] โกฺษภิะ [๔๒] สหคาร [๔๓] จฺฉนฺทมฺ [๔๔] อุทฺโยชนา [๔๕-๔๖-๔๗] ตฺรโย’นฺตรายิกา [๔๘] อกฤตกลฺปมฺ [๔๙] รตนํ [๕๐] สฺนาเนน๚ ปญฺจโม วคฺคะ๚

๕๑. โย ปุนภิกฺษุ ชานิอ ปฺราณกมุทกํ ปริภุํเชย ปาจตฺติกมฺฯ
๕๒. โย ปุนภิกฺษู อเวลก สฺย วา อเวลิกาย วา ปริวฺราชกสฺย วา ปริวฺราชกาเย วา สฺวหสฺตํ ขาทนียมฺวา โภชนียมฺวา ททฺยาตฺปาจตฺติกมฺ๚
๕๓. โย ปุนภิกฺษู ชานนฺตํ โภชนีเย กุเล อนุปขชฺชาสเน นิษทฺยํา กลฺเปย ปาจตฺติกมฺ๚
๕๔. โย ปุนภิกฺษุ ชนิอ โภชนีเย กุเล ปฺรติจฺฉนฺนาสเน นิษทฺยํา กลฺเปย ปาจตฺติกมฺ๚
๕๕. โย ปุนภิกฺษุรุทฺยกฺตํา เส นามฺทรฺศนาย คจฺเฉย ปาจตฺติกมฺฯ
๕๖. สฺยาตฺตสฺย ภิกฺษุสฺย กฺวจิเทว ปฺรตฺยโยสนายางฺคมนาย ทฺวิ[รา] ตฺรมฺวา ตฺริราตฺรมฺวา เตน ภิกฺษุณาเสนายํา วสิตวฺยํ ตทุจรีํ วเสย ปาจตฺติกมฺ๚
๕๗. ตตฺราปิ จ ภิกฺษุ ทฺวิราตฺรมฺวา ตฺริราตฺรมฺวา เสนายํา วสมาโน อายูหิกมฺวา นิยูหิกํมฺวา อเนก วฺยูหมฺวา ธฺวชามฺวา ศีรฺษมฺวา ทรฺศนาย คจฺเฉย ปาจตฺติกมฺ๚
๕๘. โย ปุนภิกฺษุ ภิกฺษุํ ปฺรหเรย ปาจตฺติกมฺฯ
๕๙. โย ปุนภิกฺษุ ภิกฺษุสฺย ตลศกฺติกามาวรฺเชย ปาจตฺติกมฺ๚
๖๐. โย ปุนรฺภิกฺษุ ชานนฺ ภิกฺษูสฺย ทุสฺถูลามาปตฺติํ กฤตมวฺยาจีณฺณํา จฺฉาเทย โส น ปเรษามาโรเจย กินฺติ เสมาปเร ชานนฺเนติ อวทฺย ปฺรติจฺฉาทเน ปาจตฺติกมฺฯ

อุทฺยานํ๚ [๕๑] สปฺราณกมฺ [๕๒] อเวลโก [๕๓] อนุปขชฺชํฯ [๕๔] ปฺรติฉนฺนาสนํ [๕๕-๕๖-๕๗] เสนายํา [๕๘] ปฺรหรติ [๕๙] ตลศกฺติกา [๖๐] ปฺรติจฺฉาทเนน๚ ษษฺโฐ วคฺคะ๚

๖๑. โย ปุนภิกฺษุ สํจินฺตฺย ติรฺยคฺโยนิคตํ ปฺราณินํ ชีวิตาทฺ วฺยปโรเปย ปาจตฺติกมฺฯ
๖๒. โย ปุนภิกฺษุ ภิกฺษุสฺย สํจินฺตฺย เกากฤตฺยมุปสํหเรย กินฺติส มุหูรฺตฺตมฺปิ อผาสุ ภเวทิติ ปาจตฺติกมฺ๚
๖๓. โย ปุนรฺภิกฺษู ภิกฺษูสฺย วา ภิกฺษุณีเย วา ศฺรามเณรสฺเย วา ศฺรามเณรีเย วา ศิกฺษมาณาเย วา จีวรมฺทตฺวา อปฺรตฺยุทฺธเรย ปริภุํเชย อปฺรตฺยุทฺธารปริโภเค ปาจตฺติกมฺ๚
๖๔. โย ปุนรฺภิกฺษู ภิกฺษูสฺย ปาตฺริํ วา จีวรํ วา นิษีทนํ วา สูจีวิคฺรหมฺวา อปนิเหยมฺวา อปนิหาเยย วา อนฺตมสโต หาสฺยาญฺจาปิ ปาจตฺติกมฺ๚
๖๕. โย ปุนภิกฺษู ภิกฺษูํ ภีเษย ปาจตฺติกมฺ
๖๖. อุทเก หสฺตสมฺมรฺทนาตฺ ปาจตฺติกมฺ๚
๖๗. องฺคลิปฺรโจทนาตฺ ปาจตฺติกมฺ๚
๖๘. โย ปุนภิกฺษู มาตฤคฺราเมณ สารฺทฺธํ สํวิธาย อธฺวานมารฺคํ ปฺรติปทฺเยตฺ อนฺตมสโต คฺรามานฺตรํ ปิ ปาจตฺติกมฺ๚
๖๙. โย ปุนรฺภิกฺษู มาตฤคฺราเมณ สารฺทฺธํ สหคารศยฺยํา กลฺเปย ปาจตฺติกมฺ๚
๗๐. โย ปุนรฺภิกฺษู มาตฤคฺราเมณ สารฺทฺธํ เอโก เอกายรโห นิษทฺยํา กลฺเปย ปาจตฺติกมฺ๚

อุทฺยานมฺฯ [๖๑] สํจินฺตฺย [๖๒] เกากฤตฺย [๖๓] มปฺรตฺยุทฺธริตฺย [๖๔] กาปนิเหย [๖๕] ภิเษย [๖๖] อุทเก [๖๗] อํคุลี [๖๘] สํวิธาย [๖๙] สหคาร [๗๐] นิษทฺยาย๚ สปฺตโม วคฺคะ๚

๗๑. โย ปุนรฺภิกฺษู ชานนฺตํ อุนวิํศติวรฺษํ ปุทฺคลํ ภิกฺษุ อุปสํปาเทย โส จ ปุทฺคโล อนุปสํปนฺโน เต จ ภิกฺษู คารฺหฺยํา อิมํสฺตถา ภิกฺษุณาครฺหณํ ปาจตฺติกมฺ๚
๗๒. โย ปุนรฺภิกฺษู ชานนฺสฺไตนฺยสารฺเธน สารฺธํ สํวิธาย อธฺวานมารฺคํ ปฺรติปทฺเยย อนฺตมสโต คฺรามานฺตรํ ปิ ปาจตฺติกมฺฯ
๗๓. โย ปุนรฺภิกฺษู สฺวหสฺตปฤถฺวีมฺ ขเนย วา ขนาเยย วา อนฺตมสโต อิห ขเนหีติ เอวํ วเทย ปาจตฺติกมฺ๚
๗๔. จาตุรฺมาสิกํ ภิกฺษุณา ปฺรตฺเยก ปฺรวารณา สาทยิตวฺยา ตทุตฺตริํ สาทิเยย อนฺยตฺร ปุนะ ปฺรวารณาเย อนฺยตฺร ยาวชฺชีวิกาเย ปาจตฺติกมฺ๚
๗๕. โย ปุนรฺภิกฺษู ภิกฺษู หิ เอวํ วุจฺยมาโน อิเม หิ เต อายุษฺมนฺ ปญฺจ หิ อาปตฺติกาเย อนธฺยาวาจาย ศิกฺษา กรณีเยติฯ โส ภิกฺษู ตํา ภิกฺษุเนวํ วเทย น ยาวทหมายุษฺมนฺตานํา วจเนน ศิกฺษิษฺยํ ยาวทหํ น ทฺรกฺษฺยามิ สฺววิรานฺภิกฺษูนฺ สูตฺรธรานฺ วินยธรานฺ มาตฤกาธรานฺ มธฺยมานฺภิกฺษูนฺ สูตฺรธรานฺวินยธรานฺ มาตฤกาธรานฺ นวกานฺภิกฺษู สูตฺรธรานฺ วินยธรานฺ มาตฤกาธรานฺนตําสฺตาวทหมุปสํกฺรมฺย ปริปฤษฺฐิษฺยํ ปริปฺรศฺนี กริษฺยนฺติ ปาจตฺติกมฺ๚ ศิกฺษฺยกาเมน ภิกฺษุณา อาชฺญาตวฺยมุปลกฺษิตวฺยมุปธารยิตวฺยมฺ๚
๗๖. สุราไมเรย มทฺยปานํ ปาปจตฺติกมฺฯ
๗๗. ภิกฺษุนาทรฺเย ปาจตฺติกมฺฯ
๗๘. โย ปุนรฺภิกฺษู ภิกฺษู หิ กลหชาเต หิ ภนฺฑน ชาเต หิ วิคฺรหวิวาทาปนฺเน หิ วิหรนฺเต หิ อุปโศฺรตฺรสฺถาเน ติษฺเฐย ยํ เอเต วทิษฺยนฺติ ตํ ศฺรุตฺวา อุปสํหริษฺยามีติฯ เอตเทว ปฺรตฺยยํ กฤตฺวา อนนฺยมิมนฺตสฺย ภิกฺษูสฺย อุปโศฺรตฺรสฺถาเน ปาจตฺติกมฺ๚
๗๙. โย ปุนภิกฺษูะ สํเฆ วินิศฺจยกถา หิ วรฺตฺตมานา หิ อุตฺถายาสนาตฺปฺรกฺรเมย สนฺตํ ภิกฺษูมนามนฺตฺรยิตฺวา อนฺยตฺร ตถารูเป อตฺยายิเก กรณีเย ปาจตฺติกมฺ๚
๘๐. โย ปุนภิกฺษู อารณฺยเก ศยฺยาสเน วิหรนฺโต วิกาเล คฺรามํ ปฺรวิเศย สนฺตํ ภิกฺษูมนามนฺตฺรยิตฺวา อนฺยตฺร ตถารูเป อตฺยายิเก กรณีเย ปาจตฺติกมฺ๚

อุทฺทานํ๚ [๗๑] อูนวิํศติ [๗๒] สฺไตนฺยสารฺธํ [๗๓] ปฤถิวี [๗๔] ปฺรวารณา [๗๕] น ศิกฺษิษฺยํ [๗๖] มทฺยปาน [๗๗] มนาทรฺยํ [๗๘] มุปโศฺรตฺร [๗๙] วินิศฺจย [๘๐] อารณฺยเกน๚ อษฺฏโม วคฺคะ๚

๘๑. โย ปุน ภิกฺษู สภกฺโต สมาโน ปูเว ภกฺตํ ปศฺจาทฺภกฺตํ วา กุเลษุ จาริตฺรมาปทฺเยย สนฺตํ ภิกฺษุมนามนฺตฺรยิตฺวา อนฺยตฺร สมเย ปาจตฺติกมฺ๚
ตตฺรายมฺ สมโย จีวรทานกาลสมโย อยมตฺรสมโย๚
๘๒. โย ปุนภิกฺษู ราชฺญาะ กฺษตฺริยสฺย มูรฺธา อภิษิกฺตสฺย ชนปทสฺถามวีรฺยปฺราปฺรสฺย อนฺตะปุรํ ปฺรวิเศยานิษฺกฺรานฺเต ราชาเน อนิษฺกฺรานฺเต อนฺตะปุเร อนิคฺคเต หิ รตเน หิ อนฺตมสโต อินฺทฺรกีลมฺปิ อติกฺรเมย ปาจตฺติกมฺ๚
๘๓. โย ปุนภิกฺษู ทนฺตมยมฺวา อสฺถิมยมฺวา ศฤงฺคมยมฺวา สุวณฺณมยมฺวา รูปฺยมยมฺวา รตนมยมฺวา สูจีวิคฺรหํ การาเปย เภทน ปาจตฺติกมฺ๚
๘๔. มญฺจมฺวา ปีฐมฺวา ภิกฺษุณา การาปยมาเณน สุคตาษฺฏางฺคุลปฺรมาณาะ ปาทกาะ การาปยิตวฺยาะฯ อนฺยตฺราฏฺฏนีเย ตทุตฺตริํ การาเปย จฺเฉทน ปาจตฺติกมฺ๚
๘๕. โย ปุนภิกฺษู ตูล สํสฺตฤเต มํเจ วา ปีเฐ วา อภินิษีเทย วา อภิปทฺเยย วา อุทฺทาล น ปาจตฺติกมฺ๚
๘๖. นิษีทนํ ภิกฺษุณา การาปยมาเณน ปฺรามาณิกํ การาปยิตวฺยมฺฯ ตเตฺรทํ ปฺรมาณํ ทีรฺฆโศ ทฺเว วิตสฺตีโย สุคตวิตสฺตินา ติรฺยคฺ รฺทฺธมนฺยตฺร ทศวิตสฺติ กํ ตทุตฺตริํ การาเปย จฺเฉทน ปาจตฺติกมฺ๚
๘๗. กนฺฑุมปฺรติจฺฉาทนํ ภิกฺษุณา การาปยมาเณน ปฺรามาณิกํ การาปยิตวฺยํฯ ตเตฺรทํ ปฺรมาณํ ทีรฺฆโศ จตฺวาริ วิตสฺตีโย สุคตวิตสฺตินา ติรฺยคฺทฺเว ตทุตฺตริํ การาเปย จฺเฉทนปาจตฺติกมฺ๚
๘๘. วรฺษาศาษฺฏิกา ภิกฺษุณา การาปยมาเณน ปฺรามาณิกา การาปยิตวฺยา ตเตฺรทํ ปฺรมาณํ ทีรฺฆโศ ษฑฺวิตสฺตีโย สุคตวิตสฺตินา ติรฺยคฺ รฺทฺธตียํฯ ตทุตฺตริํ การาเปย จฺเฉทน ปาจตฺติกมฺ๚
๘๙. โย ปุนภิกฺษู สุคตจีวรปฺรมาณํ จีวรํ การาเปย กิญฺจิตสฺย ภควเต ตถาคตสฺยารฺหตะ สมฺยกฺ สํพุทฺธสฺย สุคตสฺย สุคตจีวรปฺรมาณํ ทิรฺฆโศ นว วิตสฺตีโย สุคตวิตสฺตินา ติรฺยก ษฑฺ อิทนฺตสฺย ภควโต ตถาคตสฺยารฺหตะ สมฺยกฺ สํพุทฺธสฺย สุคตสฺย สุคตจีวรปฺรมาณํ ตโต วา ปุนรุตฺตริํ การาเปย จฺเฉทน ปาจตฺติกมฺ๚
๙๐. โย ปุนภิกฺษู ภิกฺษูสฺย ทุสฺโต โทษานฺกุปิโต อนาตฺตโน อมุลเกน สํฆาติเศเษณ ธรฺมฺเมณานุธฺวํเสย ปาจตฺติกมฺ๚
๙๑. โย ปุนภิกฺษู ชานนฺ สําธิกํ ลาภํ สํเฆ ปริณตํ ปุทฺคโล ปุทฺคลสฺย ปริณาเมย ปาจตฺติกมฺ๚
๙๒. โย ปุนภิกฺษูรนฺวรฺทฺธมาสํ สูเตฺร ปฺราติโมเกฺษ อุทฺทิศฺยมาเน เอวํ วเทย อทฺย ปุนรหํ ชานามิ อิทานีํ ปุนรหํ ชานามิ อยมฺปิ ธรฺโม สูตฺราคโต สูตฺรปรฺยาปนฺโน อนฺวรฺทฺธมาสํ สูเตฺร ปฺราติโมเกฺษ อุทฺเทศมาคจฺฉติ ยาวทหนฺนชานามิ ตาวนฺนาสฺตีถํ มกฺษมาปตฺติรฺชาเนอ จ เต ภิกฺษู ตํ ภิกฺษูมฺ สกฤตฺทฺวิตฺถิกฺขุตฺโต ตฺริกฺขุตฺโต อาคตปูรฺวฺวํ ปิ สนฺนิธปูรฺวฺวํ ปิ กะ ปุนรฺวฺวาโท พหุโศ นาสฺติ โข ปุนสฺตสฺย ภิกฺษูสฺย อชฺญาเนน มุกฺติะฯ อถ อิยําปิ จ โส ภิกฺษูราปตฺติมาปนฺโน ตุ กฺษิปฺรเมว ยถาธรฺมฺมํ ยถาวินยํ การาปยิตวฺโย อุตฺตริํ สํโมหมาปาทยิตวฺโย ตสฺย เต อายุษฺมนฺ ลาภาทุรฺลพฺธายสฺตฺวํ อนฺวรฺทฺธมาสํ สูเตฺร ปฺรติโมโกฺษ อุทฺทิศฺยมาเนนาสฺถีกฤตฺวา น มนสิ กฤตฺวา น สรฺวฺวเจตสา สมนฺวาหฤตฺย อวหิตโศฺรโต สนฺกฤตฺย ธรฺมศฤโณษีติ อิมนฺตสฺย ภิกฺษูสฺย สมฺโมหนยา ปาจตฺติกมฺ๚

อุทฺทานมฺ๚ [๘๑] สภกฺโต [๘๒] ราชฺโญ [๘๓] สูจีคฤหํ[๘๔] มญฺจ [๘๕] ตูล [๘๖] นิษีทนํ [๘๗] กนฺฑุ [๘๘] วรฺษาศาษฺฏิกา [๘๙] สุคตจีวร [๙๐] มภฺยาขฺยานํ [๙๑] ปริณามน [๙๒] มชฺญานเกน๚ นวโม วคฺคะ๚
วคฺคาณามุทฺทานํ [๑] มฤษา [๒] พีชํ [๓] อสมฺมโต [๔] เอกาหปรโม [๕] โกฺษภิ [๖] สปฺราณกํ [๗] สญฺจินฺตฺย [๘] อุนวิํศติ [๙] สภกฺตเกน๚ นวมะ อุทฺทิษฺฏาะ๚

โข ปุนรายุษฺมนฺโต ทฺวานวติ ศุทฺธปาจตฺติกา ธรฺมฺมาสฺตตฺรายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธา ทฺวิตียมฺปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะฯ ตฤตียมฺปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะ ปริศุทฺธา อตฺรายุษฺมนฺโต ยสฺมาตฺตูษฺณีํ เมวเมตนฺธารยามิฯ

---

[ ๔ ปาติเทศนิกา ธรฺมา ]

อิเม โข ปุนรายุษฺมนฺโต จตฺวาระ ปาติเทศนิกา ธรฺมา อนฺวรฺทฺธมาสํ สูเตฺร ปฺราติโมเกฺษ อุทฺเทศมาคจฺฉนฺติฯ
๑. โย ปุนภิกฺษุ อารณฺยเก ศยนาสเน วิหรนฺโต ปูรฺวฺเว อปฺรติสมฺเวทิตํ วหิทฺวา อปฺรติคฤหีตมนฺเตวาส วสฺตุสฺมินฺนคิลาโน สฺวหสฺตํ ขาทนียมฺวา โภชนียมฺวา ปฺรติคฤหฺณิตฺวา ขาเทย วา ภุญฺเชย วา ภุกฺตาวินา เตน ภิกฺษุณา ปฺรติเทศยิตวฺยํฯ อสํเปฺรยมฺเม อายุษฺมนฺ คารฺหฺยมฺปฺราติเทศนิกํ ธรฺมฺมมาปนฺโน ตํ ธรฺมปฺรติเทศยามิ อยํ ธรฺมฺโม ปฺราติเทศนิโก๚
๒. โย ปุนภิกฺษุรนฺยาติกาเย ภิกฺษุณีเย อนฺตรคฤหํ ปฺรวิษฺตาเย อคิลาโน สฺวหสฺตํ ขาทนียํ วา โภชนียมฺวา ปฺรติคฤหฺณิตฺวา ขาเท ย วา ภุญฺเชย วา ภุกฺตา วินา เตน ภิกฺษุณา ปฺรติเทศยิตวฺยํฯ อสํเปฺรยมฺเม อายุษฺมนฺ คารฺหฺยมฺปฺรติเทศนิกํ ธรฺมฺมมาปนฺโน ตํ ธรฺมฺมํ ปฺรติเทศยามิฯ อยํ ปิ ธรฺมฺโม ปฺราติเทศนิโกฯ
๓. ภิกฺษุ โข ปุนรนฺตรคฤเห นิมนฺตฺริตกานฺมุญฺชนฺติ ตตฺร จ ภิกฺษุณี วิศฺวาสมานรูปาสฺถิตา ภวติ โส เอวมาห อิห โอทนํ เทหิ อิห สูปํ เทหิ อิห วฺยญฺชนํ เทหีติ วเทย สรฺเวหิ เต ภิกฺษู หิ สา ภิกฺษูณี เอวมสฺย วจนียาฯ อาคมย ตาวตฺตฺวํ ภคินิ ยาวทฺภิกฺษู ภุญฺชนฺตีติ เอกภิกฺษู ปิ จ ตํา ภิกฺษุณีนฺเนวํ วเทยฯ อาคมย ตาวตฺตฺวํ ภคินิ ยาวทฺภิกฺษู ภุญฺชนฺตีติ ภุกฺตาวีหิ เต หิ ภิกฺษุ หิ ปฺรติเทศยิตวฺยํฯ อสํเปฺรยมฺเม อายุษฺมนฺ คารฺหฺยมฺปฺรติเทศนิกํ ธรฺมมาปนฺโน ตํ ธรฺมํ ปฺรติเทศยามิฯ อยมฺปิ ธรฺมฺโม ปฺรติเทศนิโก๚
๔. ยานิ โข ปุนริมานิ ศิกฺษสมฺมตา นิ กุลานิ ภวนฺติฯ ตตฺร จ ภิกฺษูะ ปูรฺวฺเว อปฺรวาริโต อุปสํกฺรมิตฺวา สฺวหสฺตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ปฺรติคฤหฺณิตฺวา ขาเทย วา ภุํเชย วา ภุกฺตาวินา เตน ภิกฺษุณา ปฺรติเทศยิตวฺยํฯ อสํเปฺรยมฺเม อายุษฺมนฺ คารฺหฺยํ ปฺรติเทศนิกํ ธรฺมมาปนฺโน ตํ ธรฺมํ ปฺรติเทศยามิฯ อยํ ปิ ธรฺโม ปฺรติเทศนิโก๚

อุทฺทานมฺ๚ [๑] อารณฺยก [๒] มนฺตรคฤเห [๓] ภิกฺษู จ นิมนฺตฺริตกาะ [๔] ไศกฺษสมฺมเตน จตฺวาระ อุทฺทิษฺฏาะ๚

โข ปุนรายุษฺมนฺโต จตฺวาระ ปฺราติเทศนิกา ธรฺมาสฺตตฺรายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะฯ ทฺวิตียมฺปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะ ตฤตียมฺปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะ ปริศุทฺธาะ อตฺรายุษฺมนฺโต ยสฺมาตฺตูษฺณีเมวเมตํ ธารยามิฯ

---

[ ๖๗ เสขิยา ธรฺมา ]

อิเม โข ปุนรายุษฺมโน สาติเรก ปญฺจาษฑฺ ศิกฺษาธรฺมฺมา อนฺวรฺทฺธมาสํ สูเตฺร ปฺราติโมเกฺษ อุทฺเทศมาค จฺฉนฺติฯ
๑. ปริมณฺฑลนฺนิวสนํ นิวาสยิษฺยามีติ ศิกฺษา กรณียาฯ
๒. ปริมณฺฑลํ จีวรํ ปฺราวริษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๓. สฺวสํวฤโต อนฺตรคฤหมุปสํกฺรมิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๔. น อุกฺษิปฺตกฺษูรนฺตรคฤหมุปสํกฺรมิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๕. อลฺปศพฺโท อนฺตรคฤหมุปสํกฺรมิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๖. น อุฌคฺคีกาย อนฺตรคฤหมุปสํกฺรมิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๗. น โอคุณฺฐิกาย อนฺตรคฤหมุปสํกฺรมิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๘. น อุกฺษิปฺติกาย อนฺตรคฤหมุปสํกฺรมิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๙. น อุกฺกุฏฺฏิกาย อนฺตรคฤหมุปสํกฺรมิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๑๐. น ขมฺภกฤโต อนฺตรคฤหมุปสํกฺรมิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๑๑. น กายปฺรจาลกมนฺตรคฤหมุปสํกฺรมิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๑๒. น ศีรฺษปฺรจาลกมนฺตรคฤหมุปสํ กฺรมิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๑๓. น พาหุวิเกฺษปกมนฺตรคฤหมุปสํกฺรมิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ

อุทฺทานมฺ [๑] นิวสนํ [๒] ปฺราวรณํ [๓] สุสํวฤโต [๔] จกฺษูะ [๕] ศพฺท [๖] โนฌคฺคีกา [๗] น โอคุณฺฐิกา [๘] โนกฺษิปฺติกา [๙] น อุกฺกุฏฺฏิกา [๑๐] น ขมฺภ [๑๑] น กาย [๑๒] น ศีรฺษ [๑๓] น พาหุเกนฯ ปฺรถโม วคฺคะฯ

๑๔. สุสํวฤโต อนฺตรคฤเห นิษีทิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๑๕. น อุกฺษิปฺตจกฺษู อนฺตรคฤเห นิษีทิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๑๖. อลฺปศพฺโท อนฺตรคฤเห นิษีทิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๑๗. น อุฌคฺคีกาย อนฺตรคฤเห นิษีทิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๑๘. น โอคุณฺฐิกาย อนฺตรคฤเห นิษีทิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๑๙. น อุกฺษิปฺติกาย อนฺตรคฤเห นิษีทิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๒๐. น โอสกฺติกาย อนฺตรคฤเห นิษีทิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๒๑. น ปลฺลตฺถิกาย อนฺตรคฤเห นิษี ทิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๒๒. น ขมฺภกฤโต อนฺตรคฤเห นิษีทิศฺยามีติ ศิ[กฺษา] กรณียาฯ
๒๓. น อนฺตรคฤเห นิษณฺโณ หสฺตํ โกกฤตฺยมฺวา ปาทเกากฤตฺยมฺวา กริษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ

อุทฺทานํ๚ [๑๔] สุสํวฤโต [๑๕] จกฺษุะ [๑๖] ศพฺท [๑๗] โนฌคฺคิกา [๑๘] น โอคุณฺฐิกา [๑๙] โนกฺษิปฺติกา [๒๐] โนศกฺติกา [๒๑] น ปลฺลตฺถิกา [๒๒] น ขมฺภ [๒๓] น หสฺตปาทเกากฤตฺเยนฯ ทฺวิตีโย วคฺคะ๚

๒๔. สตฺกฤตฺย ปิณฺฑปาตฺรํ ปฺรติคฤหฺณิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๒๕. สมสูปํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุญฺชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๒๖. น สฺตูปการกํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุญฺชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๒๗. นาวกีรฺณฺณการกํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุํชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๒๘. นาวคณฺฑการกํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุํชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๒๙. น ชิหฺวา นิจารกํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุํชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๓๐. นาติ มหมฺเต หิ กวเฑ หิ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุํชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๓๑. นานาคเตกวเฑ มุขทฺวารํ วิวริษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๓๒. น กวโฑตฺเกฺษปกํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุํชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๓๓. น กวฑจฺเฉทกํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุํชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๓๔. น สกวเฑน มุเขน วาจ ภาษิษฺยมีติ ศิกฺษากรณียาฯ

อุทฺทานํ๚ [๒๔] สตฺกฤตฺย [๒๕] สมสูป [๒๖] น สูป [๒๗] นาวกีณฺณ [๒๘] นาวคนฺฑ [๒๙] น ชิหฺวา [๓๐] นาติมหานฺตํ [๓๑] นานาคตํ [๓๒] น กวโฑตฺเกฺษปก [๓๓] น กวฑจฺเฉทก [๓๔] น สกวเฑน มุเขน วาจํ๚ ตฤตีโย วคฺคะ๚

๓๕. น ปาตฺรํ นิรฺลฺเลหกํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุํชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๓๖. น หสฺตนิรฺลฺเลหกํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุํชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๓๗. นําคุํลิลฺเลหกํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุํชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๓๘. น จุจฺจูการํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุํชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๓๙. น สุรุสุรุการํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุํชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๔๐. น ศุลุศุลุการกํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุํชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๔๑. น หสฺตนิรฺทฺธูนกํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุญฺชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๔๒. น สิตฺถาวการกํ ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุํชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๔๓. นาติเวลาปรสฺย ปาตฺรนฺนิธฺยายิษฺยามิ โอธฺยายนกรฺมตามุปาทาเยติ ศิกฺษากรณียาฯ
๔๔. ปาตฺรสํชฺญีปิณฺฑปาตฺรํ ปริทฤศฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๔๕. น อคิลาโน โอทนมฺวา สูปมฺวา วฺยญฺชนมฺวา อาตฺมาตฺวาย กุเล หิ วิชฺญาเปตฺวา วา วิชฺญาปาเยตฺวา วา ปิณฺฑปาตฺรํ ปริภุํชิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๔๖. นทินฺนทินฺนานิษฺฐํ ชนานิ โอทเนน ปฺรจฺฉาทยิษฺยามิฯ ภูโย อาคมนกรฺมตามุปาทาเยติ ศิกฺษากรณียาฯ
๔๗. น สสิถามฺยาโนทกํ ปฤถิวฺยานฺนิษิญฺจิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๔๘. น สศิตฺเถน ปาณินา ปานียสฺถาลกํ ปฺรติคฤหฺณิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ

อุทฺทานมฺฯ [๓๕-๓๖-๓๗] ตฺรโย นิรฺลฺเลหาะฯ [๒๘] จุจุ [๓๙] สุรุสุรุ [๔๐] น ศุลุศุลุ [๔๑] น หสฺต [๔๒] น สิตฺถ [๔๓] น โอธฺยายน [๔๔] ปาตฺรสํชฺญี [๔๕] รฺวิชฺญปฺติ [๔๖] จฺฉาทยติ [๔๗] ปาโตฺรทก [๔๘] สสิตฺเถน๚ จตุโถ วคะ๚

๔๙. น ถิโต นิษณฺณสฺย อคิลานสฺย ธรฺมฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๕๐. น นิษณฺโณ นิษทฺยสฺย อคิลานสฺย ธรฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๕๑. น นีจาสเน นิษณฺโณ อุจฺจาสเน นิษณฺโณ อคิลานสฺย ธรฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๕๒. น อุปานหารูฒสฺย อคิลานสฺย ธรฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๕๓. น ปาทุการูฒสฺย อคิลานสฺย ธรฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๕๔. น โอคุณฺฐิกากฤตสฺย อคิลานสฺย ธรฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๕๕. น สํมุขาเวษฺฐิตสฺย อคิลานสฺย ธรฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๕๖. น โอสกฺติกาย นิษณฺณสฺยาคิลานสฺย ธรฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๕๗. น ปลฺลตฺถิกาย นิษณฺณสฺย อคิลาน สฺย ธรฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ

อุทฺทานมฺ๚ [๔๙] น ถิโต [๕๐] น นิษณฺโณ [๕๑] อุจฺจาสน [๕๒] อุปานห [๕๓] ปาทุกา [๕๔] โอคุณฺฐิกา [๕๕] น สนฺมุข [๕๖] น โอสตฺติกา [๕๗] น ปลฺลตฺถิกายฯ ปญฺจโม วคะฯ

๕๘. น ศสฺตฺรปาณสฺย อคิลานสฺย ธรฺมเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๕๙. นายุธปาณิสฺย อคิลานสฺย ธรฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๖๐. น ทณฺฑปาณิสฺย อคิลานสฺย ธรฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๖๑. น ฉตฺรปาณิสฺย อคิลานสฺย ธรฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๖๒. น อุตฺปเถน คจฺฉนฺโต ปเถน คจฺฉนฺตสฺย อคิลานสฺย ธรฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๖๓. น ปฤษฺฐโต คจฺฉนฺโต ปุรโต คจฺฉนฺตสฺย อคิลานสฺย ธรฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๖๔. น ปาเทน คจฺฉนฺโต ยาเนน คจฺฉนฺตสฺย อคิลานสฺย ธรฺมนฺเทศยิษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๖๕. น หริเต ตฤเณ อุจฺฉารํ วา ปฺรศฺราวํ วา เขฑฺฑํ วาสิํหาณํ วา อคิลาโน กริษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๖๖. น อุทเก อุจฺจารํ วา ปฺรศฺราวํ วา เขฑฺฑํ วา สิํหาณกํ วา อคิลาโน กริษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ
๖๗. น สฺถิโต อุจฺจารมฺวา ปฺรศฺราวมฺวา อคิลาโน กริษฺยามีติ ศิกฺษากรณียาฯ

อุทฺทานมฺ๚ [๕๘-๕๙] น ศสฺตฺรายุธ [๖๐] ทณฺฑ [๖๑] จฺฉตฺร [๖๒] อุตฺปถ [๖๓] ปฤษฺฐโต [๖๔] ยานํ [๖๕] หริตํ [๖๖] อุทก [๖๗] สฺถิเตนฯ ษษฺโฐ วรฺคะ๚

อุทฺทิษฺตาะ โข ปุนรายุษฺมนฺโต สาติเรกปญฺจาศต ไศกฺษาธรฺมาะฯ ตตฺรายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะฯ ทฺวิตียมฺปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะฯ ตฤตียมฺปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะฯ ปริศุทฺธาะ อตฺรายุษฺมนฺโต ยสฺมาตฺตูษฺณีเมวเมตนฺธารยามิฯ

---

[ ๗ อธิกรณสมถา ธรฺมา ]

อิเม โข ปุนรายุษฺมนฺโต สปฺต อธิกรณสมถาธรฺมา อนฺวรฺธมาสํ สูเตฺร ปฺราติโมเกฺษ อุทฺเทศมาคจฺฉนฺติฯ
๑. เย อุตฺปนฺโนตฺปนฺนานามธิกรณานํา ศมถาย วฺยปศมถาย สนฺวกฤเตฯ สํยฺยถีทํ สํมุขวินโย ศมโถฯ
๒. สฺมฤติวินโย ศมโถฯ
๓. อมูฒวินโย ศมโถฯ
๔. ปฺรติชฺญาการโก ศมโถฯ
๕. ตสฺย ปาเปยสิโก ศมโถฯ
๖. โย ภูยสิโก ศมโถฯ
๗. ตฤณปฺรสฺตารโก จ ศมโถฯ สปฺตโมฯ

อุทฺทิษฺตาะ โข ปุนรายุษฺมนฺโต สปฺต อธิกรณสมถาธรฺมา สูตฺรา ยุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะฯ ทฺวิตียํ ปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะฯ ตฤตียํ ปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะฯ ปริศุทฺธาะ อตฺรายุษฺมนฺโต ยสฺมาตฺตูษฺณีเมวเมตํ ธารยามิฯ

---

อิเม โข ปุนรายุษฺมนฺโต ทุเว ธรฺมาะฯ ธรฺโม อนุธรฺมศุ อนฺวรฺธมาสํ สูเตฺร ปฺราติโมเกฺษ อุทฺเทศมาคจฺฉนฺติฯ
ตตฺร ธรฺโม นาม ยมุภยโต วินโยฯ อนุธรฺโม นาม ยา อตฺร ปฺรติปตฺติะ๚ อุทฺทิษฺตาะ โข ปุนรายุษฺมนฺโต ทุเว ธรฺมาะฯ ธรฺโม อนุธรฺมศุ เตตฺรายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะฯ ทฺวิตียํ ปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะ ตฤตียมฺปิ อายุษฺมนฺโต ปฤจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริศุทฺธาะฯ ปริศุทฺธาะ อตฺรายุษฺมนฺโต ยสฺมาตฺตูษฺณีเมวเมตํ ธารยามิฯ

อุทฺทิษฺฏํฯ โข ปุนรายุษฺมนฺโต ปฺราติโมกฺษสฺย วสฺตุฯ อุทฺทิษฺฏํ นิทานํฯ อุทฺทิษฺฏาศฺจตฺวาระ ปาจตฺติกา ธรฺมาะฯ อุทฺทิษฺตา ตฺรโยทศสํฆาติเศษาะ ธรฺมาะฯ อุทฺทิษฺตาะ ทุเว อนิยตา ธรฺมาะฯ อุทฺทิษฺฏา ตฺริํศนฺนิสรฺคิกปาจตฺติกา ธรฺมาะฯ อุทฺทิษฺตา ทฺวานวติ ศุทฺธ ปจตฺติกา ธรฺมาะฯ อุทฺทิษฺตาะ จตฺวาระ ปฺราติเทศนิกา ธรฺมาะฯ อุทฺทิษฺตาะ สาติเรกปศฺจาษฑฺ ไศกฺษา ธรฺมาะฯ อุทฺทิษฺตาสฺสปฺตธิกรณศมถาธรฺมาะฯ อุทฺทิษฺตา ทุเว ธรฺมาะฯ ธรฺโม อนุธรฺมศุฯ เอตโกยํ ปุนสฺตสฺย ภควโต ตถาคตสฺยารฺหตะ สมฺยกฺ สํพุทฺธสฺย ธรฺมวินโย ปฺราติโมกฺษสูตฺราคโต สูตฺรปรฺยาปนฺโน โย วา อนฺโยปิ กศฺจิทฺธรฺมสฺย อนุธรฺโม ตตฺร สมเคฺร หิ สรฺวฺเว หิ สหิเต หิ สํโมทมาเน หิ อวิวทมาเน หิ เอโกทฺเทเศ หิ กฺษีโรทกี กฤเตหิ ศาสฺตุะ ศาสนํ ทีปยมาเน หิฯ สุขญฺจ ผาสุญฺจ วิหรนฺเต หิ อนธฺยาวาจาย ศิกฺษากรณียาฯ

๑. กฺษานฺติะ ปรมนฺตโป ติติกฺษา นิรฺวฺวาณํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธาะฯ นหิ ปฺรวฺรชิตะ ปโรปฆาตี ศฺรวโณ โภติ ปรานฺวิเหฐยนฺตะฯ
อิทมฺตสฺย ภควโต วิปศฺจิตสฺย ตถาคตสฺยารฺหตะ สมฺยกฺสํพุทฺธสฺว อจิราภิสํพุทฺธสฺย นิรรฺพฺพุเท ภิกฺษุสํเฆ สํกฺษิปฺเตน ปฺราติโมกฺษํ สุภาษิตมฺ๚

๒. อาโรปวาที อปโรปฆาตี ปฺรติโมเกฺษ จ สมฺวเร มาตฺรชฺญตา จฯ ภุกฺติสฺมิํ ปฺรานฺตญฺจ ศยนาสนํ อธิจิตฺเต จาโยโค เอตํ พุทฺธานุศาสนํ๚
อิทํ ตสฺย ภควโต ไศกฺษิสฺย ตถาคตสฺยารฺหตะ สมฺยกฺสํพุทฺธสฺย อจิราภิสํพุทฺธสฺย นิรรฺพฺพุเท ภิกฺษุสํเฆ สํกฺษิปฺเตน ปฺราติโมกฺษํ สุภาษิตมฺ๚

๓. อธิเจตสิ มา ปฺรมาทฺยเต มุนิโน เมานปเทษุศิกฺษตะฯ โศกาะ น ภวนฺติ ตายิโน อุปศานฺตสฺย สทาสฺมฤตีมตะ๚ อิทํ ตสฺย ภควเต วิศฺวภุวสฺย ตถาคตสฺยารฺหตะ สมฺยกฺ สํพุทฺธสฺย นิรรฺพฺพุเท ภิกฺษุสํเฆ สํกฺษิปฺเตน ปฺรติโมกฺษํ สุภาษิตํ๚

๔. สรฺวฺว ปาปสฺยากรณํ กุศลสฺโยปสํปทาฯ สุจิตฺเต ปรฺโยทมนํ เอตทฺ พุทฺธานุศาสนมฺ๚ อิทนฺตสฺย ภควโต กฺรุกฺรุจฺฉนฺทสฺย ตถาคตสฺยารฺหตะ สมฺยกฺ สํพุทฺธสฺย อจิราภิสํพุทฺธสฺย นิรรฺพฺพุเท ภิกฺษุสํเฆ สํกฺษิปฺเตน ปฺรติโมกฺษํ สุภาษิตํ๚

๕. ยถาหิ ภฺรมโร ปุษฺปมฺวณฺณคนฺธคเหณฺยํ ปไรติ รสมาทาย เอวํ คฺราเม มุนิศฺจเรตฺฯ

๖. น ปเรษํา วิโลมานิ น ปเรษํา กฤตากฤตมฺฯ อาตฺมนสฺตุ สมีเกฺษตฺ กฤตานฺยกฤตานิ จ๚ อิทนฺตสฺย ภควโต โกนากมุนิสฺย ตถาคตสฺยารฺหตะ สมฺยกฺสํพุทฺธสฺย อจิราภิสํพุทฺธสฺย นิรรฺพฺพุเท ภิกฺษุสํเฆ สํกฺษิปฺเตน ปฺรติโมกฺษํ สุภาษิตมฺฯ

๗. นาสฺติ ธฺยานมปฺรชฺญสฺย ปฺรชฺญานาสฺติ อธฺยายโตฯ ยสฺย ธฺยานญฺจ ปฺรชฺญา จ ส ไว นิรฺวาณสฺย อนฺติเก๚ ตตฺรายมาทิ ภวติฯ อิห ปฺรชฺญสฺย ภิกฺษุโณ อินฺทฺริไยคุปฺติะ สํชฺญปฺติะ ปฺราติโมเกฺษ จ สํวโร๚

๘. นิตฺยํ ภเชตฺ กลฺยาณํ ศุทฺธาชีวมตนฺทฺริตํฯ ปฺรติสํสฺตรวตฺติ จ อจารกุศโลสิ ยา๚ ตตะ ปฺราโมทฺย พหุโล ภิกฺษุรฺนิรฺวาณสฺเยว อนฺติเก๚
อิทํ ตสฺย ภควตะ กาศฺยปสฺย ตถาคตสฺยารฺหตะ สมฺยกฺสํพุทฺธสฺย อจิราภิสํพุทฺธสฺย นิรรฺพฺพุเท ภิกฺษุสํเฆ สํกฺษิปฺเตน ปฺราติโมกฺษํ สุภาษิตมฺ๚

๙. จกฺษุษา สํวระ สาธุะ สาธุะ โศฺรเตฺรณ สํวระฯ ฆฺราเณน สํวระ สาธุะ สาธุชิหฺวาย สํวระฯ กาเยน สํวระ สาธุ มนสา สาธุ สํวระฯ
สรฺวตฺร สํวฤโต ภิกฺษุะ สรฺวทุะขาตฺปฺรมุจฺยเต๚

อิทนฺตสฺย ภควตะ ศากฺยมุเนะ ศากฺยาธิราชสฺย ตถาคตสฺยารฺหตะ สมฺยกฺ สมฺพุทฺธสฺย อจิราภิสํพุทฺธสฺย นิรรฺพฺพุเท ภิกฺษุสํเฆ สํกฺษิปฺเตน ปฺรติโมกฺษํ สุภาษิตมฺฯ
เอตานิ ปฺรติโมกฺษาณิ สํพุทฺธานํา ศิรีมตําฯ กิรฺตีตาะ……………………………………………มํ…………………………………
[๑] วิปศฺวี อานายวทฺยญฺจ [๒] ศิขี ปฺรกาศยติ อธิจิตฺตญฺจ [๓] วิศฺวภุะฯ อกรณญฺจ ปาปานํา [๔] กฺรุกฺรุจฺฉนฺทะฯ ทุรฺยาญฺจ [๕] โกนากมุนิะฯ [๖] ธฺยานานิ จ กาศฺยโป ปฺรกาศยติ [๗] สํวรํ ศากฺยมุเนะฯ เอเต สปฺตทศพลาฯ มหาปฺรชฺญา อมิตพุทฺธี สปฺตานํา สมฺยกฺ สํพุทฺธานํา….นา….ศฺยา….ธิปตีนํา ธรฺมาขฺยานานิ อุกฺตานิฯ อุทฺทิสฺตํ ปฺราติโมกฺษสูตฺรํฯ กฤตํ สํเฆน โย จ ธ….อารฺยาะ….ปาลยนฺตุฯ สมาปฺตํฯ ปฺราติโมกฺษสูตฺรํ อารฺยมหาสําฆิกานํา โลโกตฺตรวาทินํา มาธฺยาทฺเทศิกานํา ปาฐิ….ฯ

เย ธรฺมเหตุปฺรภวา ตํ ปิ ตถาคโต อวทตฺเตษาญฺจ โยนิโรธํ เอวํ วาที มหาศฺรวณะฯ เย ธรฺมฺโม ยํ ปฺรวรมหายาน ปยิศฺย ศากฺยภิกฺษุโลก ….ฯ
ศากฺยภิกฺษุ ศฺรีวิชยภทฺรลิขิตมิทมฺ๚

---